پیشگفتار
اندیشه مشارکت مردم درضمن برخورداری ازپشتوانه های متین درآموزشهای درسی در دوران ابتدائی و راهنمائی امری پذیرفته شده در مدیریت جامعه کنونی که همواره باپیچیدگی روبه افزایش است به شمارمی آید.
بر خلاف آنچه درتصوراولیه به نظرمی آیدشرکت دادن افراد درسرنوشت خویش نه لطف ومحبت و موهبتی است که دولت هابه مردم عطا می کنند ونه منت گذاشتن برگردن آنان است بلکه حق آنان وضرورت جامعه است .
درجهان امروزتوسعه درابعادمختلف آن هدف اصلی سیاستگذارای هاوبرنامه ریزی دولت هاست نیروی انسانی متخصص ازجمله عوامل اصلی توسعه پایداراست .
ارائه آموزش های عمومی ونیمه تخصصی به افراد 7 تا 19 ساله کشورهدف اصلی نظام آموزش و پرورش کشورهاست ازلحاظ کمی بااحتساب هیجده ونیم ملیون نفردانش آموز اولیای آنهاوهم چنین یک ملیون نفرمعلمان وسایردست اندرکاران نظام آموزشی بیش ازدوسوم ازجمعیت کشورما به طور مستقیم یاغیرمستقیم باآموزش وپرورش سروکاردارند.به همین دلیل ازجمله ویژگی های سازمان آموزش وپرورش ومدیریت آن حضور گسترده وفراگیرآن به صورت مدرسه وآموزشگاه درسطح جامعه واقصی نقاط مملکت است .ازلحاظ کیفی باتوجه به نقشی که آموزش وپرورش درتوسعه و بهروزی فردی واجتماعی افرادداردجامعه نسبت به اهداف آموزش وپرورش وچگونگی تحقق آنهاحساسیت واهمیت خاصی قائل است لذادراهمیت آموزش وپرورش گفته شده که اگرمی خواهید جامعه ای را اصلاح کنید ابتدا آموزش و پرورش آن را اصلاح کنید و چنانچه می خواهید آموزش و پرورش را اصلاح کنیدابتدا مدیریت آن را اصلاح کنید.
مدیریت مدرسه محوریاتصمیم گیری مشارکتی ازویژگی های بارزنظام آموزشی دردهه اخیربه شمارمی رود. این مهم به ویژه درکشورهای پیشرفته جهان دگرگونی های مهمی درروش های اداره وراهبری مراکز آموزشی وآموزشگاهی به وجودآورده است .آشنایی بااین شیوه ها رهبران آموزشی وآموزشگاهی راقادرمی سازد تا تب رهبری سازمان خودرا بسنجد و به عنوان قطب نمای علمی حرکت خودراازبرنامه روزی به برنامه ریزی تغییر داده وهم چنین به رفع ابهامات عملکرد بپردازد درنتیجه اهداف ورسالت های مدارس رامحقق سازند .
مدرسه محوری به این امر اشاره داردکه درفرآیندتصمیم گیری جامع وفراگیرهمه اعضای گروه به طوربرابر شرکت داشته باشندلازم است اقتدارگروههایی که درمدرسه تصمیم گیری می کنند بوسیله سطوح سازمانی و سلسله مراتب آن حمایت شود و مورد احترام قرارگیرد. دراین تحقیق برآنیم با ارائه مدیریت مدرسه محوربه ترتیب تعاریف ومفاهیم اهداف مفروضه های اساسی ، الگوها ،ملاحظات اساسی مدیریت مدرسه محور،تحلیل وتبیین شودودرپایان نیزبه جمع بندی نتایج بپردازیم.
کوشش برای تصمیم گیری درآموزش وپرورش به عنوان محوراصلاحات امری جدید نیست .تاریخچه تمرکززدایی درآموزش وپرورش فرازونشیب هایی داشته ولی هیچگاه متوقف نشده است .دراین زمینه مالن ،اوگاوا و کرانز می گویندپیشنهاد تفویض اختیارتصمیم گیری ازمناطق آموزش وپرورش به مدارس وپیشنهادتوزیع اختیارات تصمیم گیری به شورایی مرکب مدیرمدرسه ،اولیای دانش آموزان وشهروندان محلی طی دهه های متوالی مکرراً به تصویب رسیده به اجرادرآمده متوقف یالغوشده مجدداًبه تصویب رسیده است واجرانشده است . درروندتمرکززدایی درآموزش و پرورش ابتداعدم تمرکزمالی واعطای اختیاراتی درزمینه اداری ومالی به مدارس صورت می گیرد وسپس به زمینه های دیگرمثل امورپرسنلی وبرنامه درسی آموزشی تعمیم می یابد.بخش عمده ای ازپیشینه ای که طی دهه های اخیردرمدیریت آموزشی گردآمده وتدوین شده ،مربوط به تحقیقات ،طرح های اجرایی وتجربیاتی است که درکشورهای مختلف درزمینه تفویض اختیاروانتقال قدرت به مدارس صورت گرفته است .درکشورماتجربه ای که درشورای آموزش وپرورش مناطق واستان هاومقررات مربوطه داشته ایم ، موید این تجربه جهانی است .
چکیده
درگذشته اصلاحات درآموزش وپرورش ،معمولاً به صورت طرح وبرنامه ریزی به طورمتمرکزازطرف وزارت آموزش وپرورش تدوین وجهت اجرا ابلاغ می شد،صورت می گرفت .باتوجه به تاثیرعمیقی که مدرسه درتحقق هدف اصلی آموزش وپرورش ،یعنی تدریس ،آموزش ویادگیری ،داردبه تدریج دراصلاح آموزش وپرورش تمرکززدایی دراولویت ودستورکارقرارگرفت .ازدهه 1980میلادی به بعددرهربرنامه اصلاحی برای آموزش وپرورش ،مدرسه موردتوجه وتاکیدقرارگرفته است .به همین رو،درحال حاضرمدرسه تنهامجری سیاست هاوبرنامه ملی تلقی نمی شود،بلکه خودیک واحدتصمیم گیری،برنامه ریزی ومدیریت است لذا،امروزمدرسه محوری راهبردی برای انجام اصلاحات درآموزش وپرورش است .ونمونه ای فراگیرازیک روندجهانی به سوی تمرکززدایی درآموزش وپرورش می باشد.کشورمانیزدرحال تجربه این روندجهانی است ،زیرادرآئین اجرایی مدارس مصوب تابستان 1379شورایعالی آموزش وپرورش ،آمده است که اختیارات جدیدی درراستای سیاست مدرسه محوری به مدارس واگذارمی شودتابسترمناسبی برای تحقق شعارمدرسه محوری یامدیریت مدرسه محورفراهم گردد. مدرسه محوری یاتصمیم گیری مشارکتی درمدرسه یک بازنگری درمدارس به ویژه مدارس دولتی که اعضاقدرت تصمیم گیری راازیک ناحیه مرکزی به یک مدرسه به منظوربهبودعملکردآن مدرسه بدنبال دارد.سوگیری این فرآیندبه سمت افزایش دادن سطح دخالت ودرگیری مدرسه دراداره مدیریت خوداست .همچنین تعاملی دراین راستا پدیدمی آیدبرای ایجادوتحقق اهداف اثربخشی درمدرسه است .بدین ترتیب مدرسه محوری بدنبال تمرکززدایی درنظام آموزشی وانتقال اختیاروقدرت تصمیم گیری به مدرسه بوجودمی آید. فرآیند مدرسه محوری به افرادی که درآن مدرسه کارمی کننداجازه می دهدتاجنبه های گسترده تری از موضوعات مدرسه که درآن کارمی کنند را درنظرگرفته ازانرژی خودبه منظوربهبودوتوسعه مدرسه بیشتر استفاده کنند. به این ترتیب فهم تاُمل این که چگونه مدرسه محوری می تواند سودمند باشد نیازمند مشخص کردن شرایط موردنیازبرای برانگیختن وتواناکردن مدارس به منظوراستفاده ازقدرت تصمیم گیری خودوهمچنین سازگارکردن نوآوری های متناسب وتوسعه دهنده عملکردمدرسه است.
اهداف مدرسه سازی
1-افزایش عملکردمدرسه وکیفیت آموزش
افزایش عملکردمدرسه وکیفیت آموزش مهیاشده برای دانش آموزان به منظورتقویت پیشرفت تحصیلی آنها ازاهداف اساسی مدرسه محوری است .
تفکردرآموزش توجه خودرابرتوسعه عملکردکلیه دانش آموزان باارائه طرح هایی برای استفاده ازبرنامه های آموزشی ودرسی متمرکزکرده است که برحل مسئله ومهارت های تفکردرسطح بالا تاکیدمی کند.این امربرآن تاکیدداردکه هدف اصلی مدرسه محوری بهبودکیفیت برنامه های آموزشی ودرسی درمدارس است .
2-افزایش مسئولیت پذیری
هدف اصلی مسئولیت پذیری مشارکت دادن افراددرموضوعاتی است که باعث پیشرفت تحصیلی دانش آموزان می شودکسانی که برای یک مدرسه تصمیم می گیرندودرآن مدرسه نیزکارمی کنندبه وضوح پیامدهای تصمیم گیری خودرامی بینندومی کوشنددرقبال تصمیم های خودمسئول باشندوتصمیم هایی گیرندکه باعث پیشرفت مدارسشان شود.
3-اختیارواقتدارتصمیم گیری
متخصصان بسیاری واگذاری اختیارواقتدارملی به یک مدرسه رانتیجه اصلی مدیریت محوری می داننداین هدف ازاین عقیده حمایت می کندکه آن هایی که درمدارس مسئول هستند باید درتعیین شرایط واعمال آموزش نقش داشته باشند.
4-بهره مندی سیاسی
بهره مندی سیاسی به روشی اشاره می کندکه طی آن موسسات بزرگ باعث محدودکردن تعارض هاومنابع شده وانتظارات افرادرابرآورده می کنند.گرچه برای آن هایی که قدرت بیشتری برای اعمال کنترل به کسانی که درسلسله مراتب پایین ترقدرت قراردارنداین امرمحتمل تراست اما مدیریت مدرسه محوراجازه می دهدتا تعارض به نواحی ای که می توانداین تعارض راحل کند انتقال یابدوازمدیریت مرکزی بکاهد.بهره مندی سیاسی همچنین مالکیت بویژه مالکیت روانی تدریس رابربخشی ازمدارس که معلمان و والدین به آن نزدیک ترهستندافزایش می دهد.
عوامل متعددی درایجادمدرسه محوری موثرندکه اهم آنان عبارتنداز:
1-تغییرات درساختارتصمیم گیری
هدف اصلی مدرسه محوری بهبودکیفیت برنامه های آموزشی ودرسی مدارس است برای تحقق این هدف تغییرات درساختارتصمیم گیری که به سبب تغییردرموضوعات آموزشی می شودودانش آموزان رابه سطوح بالاتری ازپیشرفت تحصیلی می رساندازمفروضه های اساسی است به این ترتیب مدرسه محوری نیازمندیک ساختارانعطاف پذیراست .
2-واگذاری مسئولیت عملیات مدرسه به تصمیم گیرندگان
آنهایی که در فرآیندتصمیم گیری مدرسه دخیل هستندخودنیزمسئول نتایج آن می باشنداین امرمنجربه تصمیم گیری بانتایج بهتری خواهدشد
3-اداره مشارکتی مدرسه
اداره مشارکتی بافتی رابوجودمی آوردکه منجربه پیوستگی درفرهنگ وانسجام بیشترمدرسه می شود بدین ترتیب اگراداره مدرسه مشارکتی باشدمنجربه پذیرش برابری ارزش انسانی همه افرادپذیرش مشارکت به عنوان یک فرآیندشکوفایی وپذیرش برابری حقوق طبیعی همه افرادمی گردد.این مهم درنهایت منجربه بهبودکیفیت تدریس ،رشددرابعادمختلف آن ،گسترش اندیشه های درونی ،تقویت اعتماد به نفس ،خلاقیت ،انگیزش ،کاهش تعارض ،پرورش فکری ،همدلی وهمدردی وحدت ومالکیت روانی درمدیران ومعلمان ودانش آموزان وکارکنان واولیای مدرسه می گردد.
4-مشارکت دادن مسئولان محلی ومنطقه ای دراداره امورمدرسه
مسئولان محلی ومنطقه ای بهترازمقامات اداری می دانندکه چه چیزبرا ی پیشرفت مدارس مورد نیاز است .
5-کاربست نتایج پژوهش های متعددسایررشته هادرخصوص تمرکززدایی
نتایج مطالعات دفترآموزش وپژوهش امریکابیانگراین مطلب است که اکثرسازمان هابه طورهمزمان می توانندهم متمرکزوهم غیرمتمرکزباشندبه این معناکه برای اهداف آرمان هاوارزش هابه صورت متمرکزوبرای عملیات تولید،روش عدم تمرکزرااختیارکنند.
براین اساس نظام آموزش وپرورش نیزمی تواندهدف های کلی آموزشی رابصورت متمرکزآموزش های تحقیق اهداف رابصورت غیرمتمرکزانجام دهددرحال حاضربرخی کشورهای جهان مانندامریکا،فرانسه ،آلمان و... به این ترتیب عمل می کنند .
6-رفاه ملی
توجه مدیریت مدرسه محوربه افزایش استانداردهای زندگی ازطریق ایجادآموزش وپرورش کیفی ازمفروضه های مدرسه محوری است .به بیان دیگردرمدرسه محوری بایدباورداشت که نظام آموزشی بایدبه بالابردن استانداردهای زندگی کمک کندبدون آموزش وپرورش کیفی رفاه ملی غیرممکن است ازاین رولازم است آموزش وپرورش مناسب برای افرادیک جامعه فراهم گرددولازمه چنین آموزش وپرورشی تاکیدبرمدرسه محوری است.
7-تخصیص منابع لازم باتوجه به نیازهای فراگیران
منظورازمنابع برنامه آموزشی،برنامه های درسی، تجربه های یادگیری ،معلمان ،الگوهای تدریس ، وسایل وتجهیزات آموزشی، خدمات وامکانات آموزشی است .بدین ترتیب درمدرسه محوری تاکیدبرآن است که برای هردانش آموزبه جای تهیه مجموعه ای ازمنابع ،منابع خاص تهیه شودتابتواندبه نحومطلوب نیازهاوعلایق خودرابرآورده کند.
8-ایجادمدیریت کیفی جامع
مدیریت کیفی جامع ازمفروضه های دیگرمدرسه محوری است مدیریت کیفی جامع یک روش انجام دادن کاربه شیوه جمعی است که درآن تلاش می شودانتظارات مراجعان به نحواحسن برآورده شودبه بیان دیگرهدف آن فرآیندمدیریت بهبودمستمربهره وشکوفایی قابلیت هاواستعدادهای کلیه نیروی موجوددرکاراست .درمدیریت کیفی جامع اصولی مانند:تمرکزبراستفاده کنندگان ومشتریان وتوجه به آنان ،پیشگیری به جای درمان ،بسیج همه نیروها،منابع و تسهیلات،توجه وتمرکزبرنتایج کار و فرآیند تصمیم گیری مبتنی براطلاعات وبازخوردمستمر به فراگردهاونتایج کارخودحاکم است .
9-استقلال مدرسه برای تصمیم گیری دراموربودجه کارکنان وموضوعات درسی
این مفروضه اساسی لازم است بایک برنامه رشدکارکنان همراه باشد تامهارت هارابرای آن هایی که درگیراین امرهستندبه منظورشرکت دربحث های موثروتصمیم گیری آگاهانه تشریح کنند.به علاوه لازم است به مدیری استقلال واگذارشودکه دارای مهارت های رهبری باشدتامدرسه محوری راتقویت کند . مدرسه محوری نیازمند رهبران آموزشی قوی زیرک دقیق تیزبین وسازمان دهنده اجتماعی است همچنین زمان وفرصت لازم برای کسب مهارت های تصمیم گیری واستفاده ازآن هابرای افرادی که بدنبال استقلال هستندضروری است وبایدبه کارگرفته شودافزون برآن نتایج کارازطریق بازشناسی باید به آنهایی داده شودکه مسئولیت واستقلال را می پذیرند.
فصل اول: در مورد طرح
مقدمه
طرح جاری در یک نگاه
موضوع: تاسیس مدرسه دوزبانه (انگلیسی و فارسی)
نام شرکا و موسسان:
محل اجرای طرح: خوزستان
مساحت زمین : 3000 متر مربع
میزان نقدینگی اولیه: 800/088/238 ریال
میزان وام درخواستی: 200/799/142/2 ریال
کل سرمایه مورد نیاز: 000/888/380/2 ریال
تعداد پرسنل مورد نیاز: 12 نفر
مدت زمان اجرای طرح: 18 ماه
دوره بازگشت سرمایه: 88/1 سال
اساس فعالیت های آموزشی مدارس بر پایه (( آگاه سازی )) دانش آموزان و تقویت(( خود آموزی )) آنان گذاشته شده است و فلسفه (( آموزش برای زندگی )) بر فراز تمام هدف ها قرار دارد.
امروزه نقش و کارکردهای نظام آموزشی و عناصر آن از قبیل معلم ، دانش آموز ، برنامه ها و محتوای درسی و … در حال تغییر است . بحث مدرسه بدون دیوار است . فن آوری های نوین ارتباطی اطلاعاتی ، نظریه ها و فکرهای جدیدی با خود به کلاس درس آورده است.
امروزه بیش از هر چیز بر محصول و کارکرد نظام آموزشی تاکید می شود . بنابر این ، همه ی ما نیازمند بازسازی رویکردهای خود به نظام آموزشی هستیم تا مسائل و توانایی های آن را بار دیگر تعریف و سازمان دهی کنیم و از منظره ی تازه ای به آن بنگریم .باید هدف ما تربیت شهر وندانی باشد که مهارت های لازم برای زندگی در یک جامعه ی رو به پیشرفت را همراه با درک ضرورت های زندگی در جهان امروز به دست آورند ، در جامعه مشارکت سازنده و فعال داشته باشند و بیاموزند که چگونه یاد بگیرند و از تجربه های دیگران بهره برداری کنند ، یادگیری را به جهان خارج از مدرسه گسترش دهند و از فرهنگی و تمدن های متفاوت درک درستی داشته باشند ، بر هویت ملی ، فرهنگی خود تاکید ورزند و توانایی تعامل سازنده و پویا با سایر تمدن ها و فرهنگ ها را در خود تقویت کنند.
بر اساس این فلسفه ، می توان به رویکردهایی اندیشید که متضمن (( یادگرفتن برای زندگی بهتر )) باشند که از جمله این رویکردها می توان به طرح مدارسی که در آنها به موزات زبان فارسی زبان انگلیسی هم تدریس می شود اشاره نمود.
1-2- قواعد به کار رفته در این نوشته:
در این نوشته هر جا که احساس شده کلمه ای ابهام برانگیز است از معادل انگلیسی آن استفاده شده است. البته در صورت لزوم توضیحاتی در مورد کلمات فنی و تخصصی به صورت پاورقی داده خواهد شد. در حال حاظر توسعه این پروژه به منظور اهداف تجاری انجام نمی گیرد و استفاده تجاری از آن مد نظر نمی باشد. ولی انجام آن در دنیای واقعی نیز به دور از انتظار نمی باشد.
چشم‌انداز و ماموریت:
در حال حاضر و در ابتدای کار با این چشم انداز کار را آغاز خواهیم نمود که مطابق با نیاز علمی و فرهنگی کشور مدرسه ای تاسیس خواهیم نمود که در آن با توجه به نیاز ، دروس به دو زبان انگلیسی و فارسی تدریس خواهند شد.. شاید بتوان این موضوع را از ویژگیهای منحصر به فرد عصر جدید به‌شمار آورد که کشورها ، بنگاههای صنعتی و اقتصادی و آموزشی کوچک و نوپا با رشد سریع و بهت‌آور خود ، به‌عنوان رقیب جدی آموزشگاه های بزرگ و باسابقه به میدان می‌آیند و حتی در این رقابت سخت و پرتنش پیروز می‌شوند. نگاهی به فهرست آموزشگاه های برتر جهانی در حال حاضر و مقایسه آن با فهرست چنددهه گذشته به‌خوبی گواه این واقعیت است. در حقیقت مدیریت به این نکته مهم دست یافته است که دانش آموز تنها برای آنچه نیاز دارد هزینه نمی‌پردازد. در حقیقت اصلا نمی داند که چه چیزی در رابطه با آموزش خود نیاز دارد.
جلب رضایت اولیای دانش آموزان از طریق شناخت و درک صحیح از نیازهای آموزشی آنها و بر آوردن این نیازها با مناسب‌ترین کیفیت و با کمترین هزینه از تعهدات اصلی این آموزشگاه (مدرسه) می‌باشد که این مهم از طریق به کارگیری آخرین دستاوردهای قابل استفاده از فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی در کشور محقق خواهد شد.
افزایش مشارکت و کارایی کارکنان و حفظ و نگهداری آنها از طریق استقرار و اجرای سیستم‌های انگیزشی و آموزشی مناسب و تامین رفاه و نیازهای منطقی آنان درحد مقدورات آموزشگاه همواره جزو اهداف و تعهدات می‌باشد.
برنامه عملیاتی برای توسعه در سال‌های آتی
در تعریف توسعه می‌توان گفت توسعه یعنی گسترش. گسترش مفید و سازنده ، درعین حال پایدار. یکی از موفق‌ترین نمونه‌های توسعه پایدار تربیت نیروی متخصص است. توسعه تنها به مفهوم پشتیبانی مالی نیست ، بلکه در توسعه اقتصادی و عمرانی، پشتیبانی حرفه‌ای مهمترین نقش را بازی می‌کند. برای توسعه پایدار، باید با برگزاری دوره‌های کار عملی و ایجاد رشته‌های تحصیلی مرتبط ، نیروی متخصص تربیت کرد. در کشور ما نیز که در حال حاضر جمعیت بسیار جوانی دارد ، پرورش حرفه‌ای افراد نقش کلیدی بازی می‌کند. به همین جهت بهترین کمک عمرانی کمک به تربیت نیروی متخصص است.
تربیت نیروی متخصص نیازمند برنامه جامع و در عین حال دراز مدتی است که با در نظر گرفتن شرایط جغرافیایی و اقتصادی قابل اجرا باشد.
بنابر آنچه در تعریف توسعه به عرض رسید ، در صورتی که تمهیداتی که برای پنج سال اول در نظر گرفته شده است با موفقیت به انجام برسد ، تمهیدات و سیاستهای دیگری نیز برای گسترش و توسعه فعالیت در نظر گرفته شده است .
بنابر آنچه در تعریف توسعه به عرض رسید ، در صورتی که تمهیداتی که برای پنج سال اول در نظر گرفته شده است با موفقیت به انجام برسد ، تمهیدات و سیاستهای دیگری نیز برای گسترش و توسعه فعالیت در نظر گرفته شده است .
نام و موضوع طرح
موضوع: تاسیس مدرسه
چارت سازمانی: نمودار زیر
شکل - چارت سازمانی
اهداف طرح
هدف از انجام اين طرح ، تاسییس یک مدرسه که در آن به دوزبان انگلیسی و فارسی دروس تدریس می شوند ، جهت برآوردن گوشه ای از نیازهای آموزشی و علمی کشور می باشد.
نوع فعالیت و محل اجرای طرح
فعالیت این آموزشگاه در زمینه اموزش دوره ابتدائی و راهنمائی می باشد. عمده فعالیت این آموزشگاه مبتنی بر آموزش و تدریس دروس زیر نظر اداره آموزش و پرورش و به دو زبان انگلیسی و فارسی خواهد بود.
محل اجرای پروژه در گلشهر می باشد که در زمینی به مساحت 3000 متر مربع در ضلع شرقی گلشهر با عنوان مدرسه راهنمائی و دبستان فعالیت خود را آغاز خواهد نمود.
حوزه فعالیت
حوزه این مدرسه فعلا در سطح شهرستان خواهد بود. ولی با تمهیداتی که برای چند سال آینده در نظر گرفته شده در صورت پیشرفت در کار و بدست آوردن قسمت قابل توجهی از بازار ، تمهیداتی برای گسترش حوزه فعالیت در کل استان در نظر گرفته شده است.
بررسی پیشینه پژوهش
- تاریخچه و روند ایجاد مدارس کنونی در ایران
مدارس در ابتدا در ایران به صورت مکتب خانه هایی بودند که در آنها به تدریس علوم و مسائل دینی پرداخته می شد. در این مکتب خانه ها از مدرک های تحصیلی و رتبه ها خبری نبود.
مردم فرزندان وعزيزان خويش را از همان سنين 4-5 سالگي به مكتبخانه ي محل مي فرستادند ، درسابق رسم براين بودكه همان روزنخست دلبندش را به همراه نان روغني و يا گندم بريان شده به عنوان پيش كش ونذر يا مشايعت يكي از والدين به مكتبخانه مي بردند ، مكتبدار هدايا را ميان بچه ها تقسيم كرده و از نو وارد با كلمات آفرين بچه ي خوب يا دختر خوب مكتب آمدي و ... خوش آمد مي گفتند ، و مسجد محل ، كه مكان مكتبخانه باشد حضور او را به گرمي آفتاب گرامي مي داشتند!
انگيزه ي مردم ازاين كار، از يكسو تكوين شخصيت فرزندانش را حضور در مكتبخانه هامي دانستند و ازسوي ديگر، مكتبخانه را مطمئن ترين جا براي نونهالان به حساب مي آورند ، چه اينكه تا چند سال گذشته محلي به عنوان مركز آموزش و تربيت فرزندان در خيلي ازمناطق شيعه نشين ، غير از مكتبخانه ها وجود نداشت.
روند پیدایش مدارس دولتی به سبک اروپایی و دید مردم
پس از مدتی که اروپائیان وارد ایران شدند و افرادی که به اروپا سفر می نمودند با برداشتی از مدارس سبک اروپایی ، مدارسی در ایران دایر نمودند که در ابتدا مورد توجه کسی قرار نگرفت. مگر افراد تحصیلکرده و قشری که از نظر فرهنگی نسبتا بالاتر از سایرین بودند.
حتي اگر مدارس دولتي در بخش هاي از مناطق وجود داشت ، والدين ترجيح مي دادند كه فرزندانشان را به مكتبخانه ها گسيل دارند و استدلال شان اين بود كه در مدارس دولتي (مكتب) بچه ها بي دين مي شوند ، گاهي با حرف هزينه ي فرزندانشان را از مدارس دولتي بيرون آوردند! تا نكند خداي ناخواسته بي دين بار بيايد! و اگرهم به مدارس دولتي مي رفتند ، حتما بعد از ظهر ها به مكتبخانه حضور پيدا مي كردند.
فصل دوم: مدیریت و برنامه ریزی پروژه
مقدمه
برنامه ريزي عبارتست از فرايندي داراي مراحل مشخص و بهم پيوسته براي توليد يك خروجي منسجم در قالب سيستمي هماهنگ از تصميمات. برنامه ریزی فكر كردن راجع به آينده يا كنترل آن نيست بلكه فرايندي است كه مي‌تواند در انجام اين امور مورد استفاده قرار گيرد. برنامه ريزي، تصميم‌گيري در شكل معمول آن نيست بلكه از طريق فرايند برنامه ريزي، مجموعه‌اي از تصميمات هماهنگ اتخاذ مي‌شود. برنامه ریزی مي‌تواند براي زمان حال يا آينده انجام شود.
بر طبق اين تعريف، تصميم‌گيري‌هاي مقطعي و ناپيوسته و اتخاذ سياستها براي پيشبرد سازمان در زمان حال يا آينده برنامه ريزي نيستند. برنامه ريزي متكي بر انتخاب و مرتبط ساختن حقايق است. حقايق مفاهيم واقعي، قابل آزمون و اندازه‌گيري هستند. ديدگاهها، عقايد، احساسات و ارزشها به عنوان حقايقي تلقي مي‌شوند كه فرايند برنامه ریزی بر اساس آنها سازمان داده مي‌شود. همانطور كه اشاره شد برنامه ريزي صرفاً يك فرايند تصميم‌گيري نيست بلكه فرايندي شامل روشن ساختن و تعريف حقايق و تشخيص تفاوت بين آنهاست يا به عبارتي گونه‌اي فرايند ارزيابي است كه در پايان آن، در انتخاب حقايق ارزيابي شده تصميم‌گيري مي‌شود.
برنامه بياني روشن، مستند و مشروح از مقاصد و تصميمات است. برنامه خروجي فرايند برنامه ريزي است اما برنامه ريزي يك فرايند پيوسته است كه بيش از اتخاذ هر تصميمي آغاز شده و پس از اجراي آن تصميم ادامه مي‌يابد. برنامه‌ها تهيه شده و اجرا مي‌گردند.
برنامه ريزي استراتژيك
بيشتر برنامه ریزیها براساس ديدگاه عقلايي، داراي شكل «آرمانها و اهداف ـ طرحها و اقدامات ـ منابع مورد نياز» مي‌باشند. در اين مدلها، ابتدا آرمانها و اهداف سازمان تبيين شده، سپس طرحها و اقدامات لازم تعيين و در نهايت منابع مورد نياز براي انجام برآورد مي‌گردند. تغيير در شرايط محيط، سياستها، نگرشها، ديدگاهها، ساختارها، نظامها و . . . عواملي هستند كه بر آرمانها و اهداف برنامه ريزي تأثير گذاشته و در نهايت باعث تغيير برنامه مي‌گردند. برنامه ريزي در شكل عقلايي فوق، ظرفيت و توانايي مقابله با چنين تغييراتي را نداشته و منجر به شكست مي‌گردد. اين شرايط موجب رشد اين تفكر شد كه در برنامه ريزي بايد بتوان مطابق با تغييرات، جهت حركت سازمان را تغيير داد و جهت و رفتار جديدي را در پيش گرفت. اين نگرش زمينه‌ساز ابداع برنامه ریزی استراتژیک شد. برخلاف برنامه ريزي سنتي كه در آن آرمانها و اهداف تعيين مي‌شوند هدف برنامه ريزي استراتژيك، تبيين و تدوين استراتژي است. بسته به نوع، تنوع و ماهيت تغييرات موجود در محيط مي‌توان تركيبي از برنامه ريزي سنتي و برنامه ریزی استراتژیک را بكار برد.
تعاريف مختلف و متفاوتي از استراتژي ارائه شده است. در اينجا تعريفي ارائه مي‌شود كه بتواند مفهوم آن را در برنامه ريزي استراتژيك مشخص نمايد. استراتژي برنامه، موضع، الگوي رفتاري، پرسپكتيو، سياست يا تصميمي است كه سمت و سوي ديدگاهها و جهت حركت سازمان را نشان مي‌دهد. استراتژي مي‌تواند تحت سطوح سازماني، وظايف و محدوده زماني متفاوت تعريف شود.
برنامه ريزي استراتژيك گونه‌اي از برنامه ريزي است كه در آن هدف، تعريف و تدوين استراتژيهاست. از آنجايي كه استراتژي مي‌تواند داراي عمر كوتاه يا بلند باشد برنامه ریزی استراتژیک مي‌تواند برنامه ريزي بلندمدت يا كوتاه‌مدت باشد اما متفاوت از آنهاست.
واژه «استراتژيك» معني هر آنچه را به استراتژي مربوط باشد در بردارد. واژه «استراتژي» از كلمه يوناني «استراتگوس» گرفته شده است كه به معناي رهبري است. برنامه ريزي استراتژيك كوششي است ساخت‌يافته براي اتخاذ تصميم‌هاي اساسي و انجام اعمالي كه ماهيت سازمان، نوع فعاليتها و دليل انجام آن فعاليتها توسط سازمان را شكل داده و مسير مي‌بخشد. همانطور كه استراتژي نظامي پيروزي در جنگ است، برنامه ريزي استراتژیک نيز طرق انجام مأموريتهاي سازمان را دنبال مي‌كند.
ويژگي‌هاي برنامه ريزي استراتژیک
فرايند برنامه ريزي استراتژيك اساساً فرايندي هماهنگ‌كننده بين منابع داخلي سازمان و فرصتهاي خارجي آن مي‌باشد. هدف اين فرايند نگريستن از درون «پنجره استراتژيك» و تعيين فرصتهايي است كه سازمان از آنها سود مي‌برد يا به آنها پاسخ مي‌دهد. بنابراين فرايند برنامه ریزی استراتژیک، يك فرايند مديريتي است شامل هماهنگي قابليتهاي سازمان با فرصتهاي موجود. اين فرصتها در طول زمان تعيين شده و براي سرمايه‌گذاري يا عدم سرمايه‌گذاري منابع سازمان روي آنها، مورد بررسي قرار مي‌گيرند. حوزه‌اي كه در آن تصميمات استراتژيك اتخاذ مي‌گردند شامل (1) محيط عملياتي سازمان، (2) مأموريت سازمان و (3) اهداف جامع سازمان مي‌باشد. برنامه ريزي استراتژيك فرايندي است كه اين عناصر را با يكديگر در نظر گرفته و گزينش گزينه‌هاي استراتژیک سازگار با اين سه عنصر را آسان مي‌سازد و سپس اين گزينه‌ها را بكار گرفته و ارزيابي مي‌كند.
بايد توجه داشت كه هر فرايند برنامه ريزي استراتژيك زماني باارزش است كه به تصميم‌گيرندگان اصلي كمك كند كه به صورت استراتژيك فكر كرده و عمل كنند. برنامه ريزي استراتژیک به خودي خود هدف نيست بلكه تنها مجموعه‌اي از مفاهيم است كه براي كمك به مديران در تصميم‌گيري استفاده مي‌شود. مي‌توان گفت كه اگر استراتژيك فكر كردن و عمل كردن در فرايند برنامه ریزی استراتژيك به صورت عادت درآيد، آنگاه فرايند مي‌تواند كنار گذاشته شود.
مزاياي برنامه ریزی استراتژيك
برنامه ريزي استراتژيك داراي مزاياي زيادي است كه از جمله مي‌توان به موارد زير اشاره نمود:
- • قبل از پيش آمدن مشكلات احتمالي از وقوع آنها خبر مي‌دهد.
- • به علاقمند شدن مديران به سازمان كمك مي‌كند.
- • تغييرات را مشخص كرده و شرايط عكس‌العمل در برابر تغييرات را فراهم مي‌كند.
- • هر نيازي را كه براي تعريف مجدد سازمان ضروري است تعيين مي‌كند.
- • براي دستيابي به اهداف از پيش تعيين شده بستر مناسب ايجاد مي‌كند.
- • به مديران كمك مي‌كند كه درك روشن‌تري از سازمان داشته باشند.
- • شناخت فرصتهاي بازارهاي آينده را آسان‌تر مي‌سازد.
- • ديدي هدفمند از مسائل مديريت ارائه مي‌دهد.
- • قالبي براي بازنگري اجراي برنامه و كنترل فعاليتها ارائه مي‌دهد.
- • به مديران كمك مي‌كند كه تا در راستاي اهداف تعيين شده تصميمات اساسي را اتخاذ كنند.
- • به نحو مؤثرتري زمان و منابع را به فرصتهاي تعيين شده تخصيص مي‌دهد.
- • هماهنگي در اجراي تاكتيكهايي كه برنامه را به سرانجام مي‌رسانند بوجود مي‌آورد.
- • زمان و منابعي را كه بايد فداي تصحيح تصميمات نادرست و بدون ديد بلندمدت گردند، به حداقل مي‌رساند.
- • قالبي براي ارتباط داخلي بين كاركنان به وجود مي‌آورد.
برنامه زمانبندی اجرای پروژه
جدول زمانبندی مراحل اجرای پروژه:
همانگونه که در جدول فوق مشاهده می شود مراحل راه اندازی طرح جاری 12 مرحله می باشد که به شرح فوق خواهند بود.
با توجه به اینکه برخی از موارد فوق دارای وابستگی زمانی هستند می بایست برای جلوگیری از هدر رفتن سرمایه ، دقیقا بر اساس طرح ارائه شده در جدول فوق روند پیاده سازی را انجام داد. شکل صفحه بعد نمودار گانت چارت زمانی طرح را نشان می دهد.
شکل - نمودار گانت چارت برنامه زمانبندی اجرای طرح
فصل سوم: مدیریت فنی پروژه
از آنجا كه مقوله فرهنگسازی و تدریس زبانهای خارجی مقوله بسيار مهمي مي‌باشد لذا توجه تمام دولتهاي جهان و از جمله دولت ايران را به خود معطوف كرده است.
البته در ایران روش فراگيري زبان دوم هنوز مراحل ابتدايي خود را طي مي كند و تحقيقات كاملي در مورد آن به عمل نيامده است.
دانشمندان عكس العمل فرهنگ و محيط را در مغز مي دانند و به همين دليل در 40 سال گذشته راههاي تدريس زبان انگليسي به عنوان زبان دوم كاملاً متحول شده و از آموزش دستور زبان به مكالمه و روشهاي گفتاري و شنيداري تغيير يافته است.
دلايل اصلي ناكامي در يادگيري زبان
بشر در هيچ دوره اي اين چنين با حجم انبوهي از داده ها و اطلاعات مواجه نبوده است. سرگرداني انسان امروز، انتخابي مناسب از بين هزاران امكاني است كه عمر كوتاهش را بر نمي تابد. و اين سرگرداني، در انتخاب روشي مناسب براي يادگيري يك زبان بين المللي با گستره توليد جهاني، صد چندان شده است. كتابها، فيلمهاي صوتي - تصويري، كلاسهاي آموزشي رسمي و غير رسمي، نرم افزارها وپهنه گسترده اينترنت در كارند تا امر فراگيري يك زبان خارجي تحقق يابد آيا اشكال در بهره هوشي ما دانش آموزان و دانشجويان ايراني است كه با گذراندن بيش از ده سال از دوران راهنمائي تا دانشگاه هنوزنتوانسته ايم در حد قابل قبولي زبان بياموزيم؟ چرا ما دانش آموزان و دانشجويان ايراني با گذراندن بيش از ده سال، از دوران دبيرستان تا دانشگاه، هنوزنتوانسته ايم در حد قابل قبولي زبان بياموزيم. بدون شك اشكال در بهره هوشي و توانائي هاي ما نيست بلكه مشكل در روشها و تكنولوژيي هاي است كه ما با استفاده از آنها زمان بزرگي از زندگي خويش را از دست داده ايم. عمده ترين دلايل نا كامي در فراگيري زبان در كشور ما بقرار زير است:
ترس
ما هميشه زبان را درس مشكلي تصور مي كرديم كه بايد آنرا امتحان دهيم و بدين دليل هرگز فرصت استفاه از آنرا بصورتي نيافتيم كه از آن لذت ببريم.
تكيه بر محيط مبتني بر متن
دنياي واقعي زبان، يك دنياي صوتي است. در حـالي كه سيستم آموزشي ما، دنيايي مبتني بر متن بوده است و اين باعث مي شد كه مشكل تلفظ نيز بر مشكلات بيشمار ما افزوده شود. بدليل عدم زيستن در يك محيط واقعي صوتي با آن احساس بيگانگي مي كنيم. نتيجه اين سيستم آموزشي در آرماني ترين شرايط تربيت مترجم بود، نه كسي كه با زبان بتواند ارتباط برقرار كند.
تكيه بر گرامر
كاش ما زبان را با روش كودكان ياد مي گرفتيم كه كمترين اهميتي براي دستورات پيچيده زبان نمي دهند. راستي را، خود چقدر با گرامر زبان مادري خود آشنا هستيم دستوات گرامري در تمامي زبانها يك موضوع كاملا تخصصي و انتزاعي از زبان است و اگر نه اينست پس اينهمه رشته هاي دانشگاهي سطح بالا در رابطه با دستور زبان چه معني ميدهند؟ حرف زدن با رعايت دستورات گرامري زباني پر از استثناء مانند انگليسي، تقريبا غير ممكن است.
تاكيد بر يادگيري لغات
آموزش ما، حفظ كردن فرهنگهاي لغت بود، هر معلمي براي خود ديكشنري كوچكي مي ساخت كه مجبور به حفظ آن بوديم. و متاسفانه هنوز هم كار به همين منوال است. در يك فرهنگ انگليسي نگـاهي به لغت GET يا TAKE بيندازيد. دو صفحه معني مختلف و گاه متضاد براي يك لغت سردرگمي آدمي را در آموزش صد چندان مي كند. فرق عمده زبان انگليسي با زبان فارسي در اين است كه لغات در زبان انگليسي عمدتا وقتي معنا واقعي دارند كه در كنار ساير لغات قرار مي گيرند. مثلا لغت Take معني واضحي ندارد در حالي كه معني عبارت Take off كاملا مشخص است.
اهميت دادن به امر خواندن
در هر زباني چهار عنصر عمده خواندن، نوشتن، صحبت كردن و گوش دادن وجود دارد. آنچه در سيستم آموزش رسمي ما بيش از همه به آن پرداخته شده است امر خواندن مي باشد. در برخي از كلاسهاي غير رسمي نيز صحبت از هم زماني چهار عنصر رفته است. اما وقتي ما در محيط واقعي زبان قرار مي گيريم در مي يابيم كه اگر هدف فراگيري زبان باشد عنصر خواندن و نوشتن اهميت درجه چندم دارند به اين دليل ساده كه در تمامي زبانها افراد بي سواد آن جامعه نيز قادر با تكلم زبان مادري خود هستند.
البته بررسیهای به عمل آمده نشان می دهد که در حال حاضر در ایران افرادی که مایل به یادگیری زبان انگلیسی می باشند رو به افزایش است. یکی از دلایل نیاز به زبان انگلیسی ، نفوذ کامپیوتر و کاربرد اینترنت در تمامی جوانب زنگی و کار در ایران می باشد. زیرا برای اینکه بتوان در دنیای پر از رقابت امروز به راحتی دوام آورد بایستی به جای رقیب فکر کرد و این کار ممکن نیست مگر آنکه به زبانهای زنده دنیا آشنایی داشت. نتیجه بررسی به عمل آمده از صنف مربوطه به شرح ذیل در طول 5 سال گذشته می باشد. البته این میزان مربوط به دانش آموزان دوره ابتدائی و راهنمائی می باشد که علاوه بر دروس خود در کلاس ، به کلاسهای فوق برنامه در زمینه زبان انگلیسی نیز پرداخته اند:
جدول و نمودار میزان علاقه مندی به زبان دوم
شکل - علاقه مندی به زبان دوم
بررسی دیگری که به عمل آمده است ، از آموزشگاه های علمی دو زبانه است که در این زمینه فعالیت دارند. البته به علت مسائل حقوقی و . . . از بردن نام این آموزشگاه ها امتناع نموده ایم. مساله مهم این است که اطلاعات اخذ شده بیانگر این مطلب می باشد که فرهنگ مردم به سمت و سویی کشیده می شود که رفته رفته بیشتر به اهمیت یادگیری زبان دوم در کنار امور آموزشی فرزندان خود اهمیت می دهند.
جدول و نمودار مقایسه ای در مورد خدمات 3 آموزشگاه
شکل - نمودار مقایسه ای در مورد خدمات 3 آموزشگاه
با توجه به اطلاعات و نمودارهای فوق ، می توان به این نتیجه رسید که اجزای این طرح می تواند مثمر ثمر باشد.
در ادامه به بررسی نیازمندیهای مربوط به اجرای این طرح از نظر نیرو های مورد نیاز ، تجهیزات مورد نیاز ، محوطه مورد نیاز و . . . خواهیم پرداخت.
محوطه سازی