دانلود طرح توجیهی تهیه و ارزیابی اقتصادی طرح های گاوداری

چکیده وهدف

اکثر کتب موجود ارائه شده دربازار مربوط به ارزیابی طرح ها ، راجع به ارزیابی طرحهای صنعتی می باشد. یاکتب موجود درارتباط با تحلیل طرح های کشاورزی ترجمه متون خارجی بوده ونمونه طرحهای مورد بررسی با شرایط وقوانین مملکت سازگار نمی باشد. در این جزوه سعی شده است علاوه برآشنایی بانحوه ارزیابی طرحهای دامپروری یک طرح نمونه با سرفصلهای مورد نیاز تهیه ومورد ارزیابی قرار گیرد.

 هدف ازتهیه این مطلب آشنایی با روش محاسبه وتدوین طرحهای اجرایی گاوداری و بررسی سودآوری وغیر سودآور بودن طرح جهت اجرا می باشد. دراکثر فعالیتهای اقتصادی که به آینده ارتباط پیدا می نماید شناخت اثرات اجرای فعالیت در آینده اقتصادی فردی واجتماع از اهم ضروریات است. آشنایی کارشناسان دامپروری بانحوه تدوین طرحهای گاوداری علاوه بررفع مشکلاتشان در تهیه طرح پرورش گاوشیری وبرنامه ریزی برای آینده شغلی شان می توانند، به عنوان مدیر ومشاور در واحدهای گاوداری بخش خصوصی مشغول بکار شده ودر برنامه ریزی اقتصادی با صاحب واحد همکاری نمایند.

تعریف طرح:

طرح ایده یا پیشنهادی است که به صورت یک یا مجموعه ای از پروژه مطرح می شود.

پروژه متشکل از فعالیتهای منطقی ومرتبط به یکدیگر است که زیر نظر یک مدیریت وارگان اجرایی مشخص برای تامین هدف یا هدفهایی مشخص ، در چهار چوب برنامه زمانی وبودجه از پیش تعیین شده ای اجرا می گردد.

دوره زندگی پروژه: شامل بررسی ، تعریف ، طراحی ، نصب وراه اندازی وبهره برداری وارزشیابی می باشد.

جنبه های ارزیابی پروژه :

ارزیابی بازار

ارزیابی فنی

ارزیابی مالی

ارزیابی اقتصادی

سرفصلهای مورد نیاز طرحهای توجیهی جهت ارائه به بانکها برای دریافت تسهیلات به طور کامل دراین جزوه آمده  می باشد . البته بسته به نیاز در هر مقطع زمانی نیازهای دیگری وحتی نقشه های اجرایی طرحها به همراه طرح توجیهی ارائه می شود که در این کتابچه تاسیسات مورد نیاز براساس نظام دامداری  به عنوان ضمیمه ارائه شده است . که ما ازآن در محاسبات استفاده خواهیم نمود.

   مقدمه ای بر تهیه طرح توجیهی فنی اقتصادی

  تهیه طرح های توجیهی فنی- اقتصادی جهت احداث واحدهای تولیدی و بررسی نیازمندی ها، برآورد هزینه ها و پیش بینی درآمدها در سالیان متوالی از مقدمات و ضروریات اولیه اجرای طرح می باشد که نیازمند محاسبات دقیق و پیش بینی های مالی و اقتصادی مناسب می باشد. طرح توجیهی دارای چارچوب واصولی است که مجری باید قبل از هر اقدامی نسبت به تهیه آن اقدام نماید و جهت اخذ مجوز و یا تسهیلات به مراکز مربوطه ارائه نماید. جهت انجام مطالعات توجیهی یک طرح، چهار جنبه ارزیابی بازار، ارزیابی فنی، ارزیابی مالی و ارزیابی اقتصادی مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرد.

در بخش ارزیابی بازار نیاز بازار به محصول و سهم آن بررسی شده که لازم است اطلاعات زیر جمع آوری و مورد استفاده قرار گیرد: روند مصرف گذشته و سطح مصرف فعلی، وضعیت عرضه، امکانات و محدودیت های تولید، وضعیت واردات و صادرات، وضعیت رقابت، ساختار هزینه، ثبات تقاضا، رفتار، انگیزش ها و نیاز های واقعی مصرف کننده، کانال های توزیع و سیاست های بازاریابی موجود و محدودیت های قانونی، اداری و فنی. در بخش ارزیابی فنی جنبه های تخصصی تولید و مباحث مربوط به نظام مانند ظرفیت طرح، محل اجراء، شرایط جوی و محلی، روش تولید، نیروی کار، ضوابط و قوانین ، نوع تکنولوژی مورد استفاده، منابع تامین انرژی و آب، نحوه تهیه مواد خوراکی، دارو و دیگر مواد اولیه مورد نیاز، ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز، ساختمان و تاسیسات مورد نیاز، حمل و نقل، زمانبندی و امکان سنجی پروژه و ... مورد بحث قرار می گیرد. در ارزیابی مالی، میزان سرمایه گذاری و نحوه تامین منابع مالی آنرا بررسی نموده و مشخص می کند که آیا این طرح بازده مورد انتظار سرمایه گذار را خواهد داشت یا خیر. پارامترهای میزان سرمایه و هزینه طرح، تامین مالی، هزینه سرمایه، میزان سودآوری، نقطه سر به سر، جریان نقدی، قابل ارزش بودن سرمایه گذاری و جریان ها و وضعیت مالی در این بخش مورد بررسی قرار می گیرند. ارزیابی اقتصادی به تجزیه و تحلیل هزینه و سود طرح از دید جامعه پرداخته و مسائلی مانند تاثیر طرح در خود کفایی، اشتغال و صرفه جویی را مورد بررسی قرار می دهد. نمونه ای از بخش های مختلف طرح توجیهی اقتصادی الف. اطلاعات اولیه طرح شامل مقدمه، عنوان طرح، مجری یا مسئول طرح (درخواست کننده)، مدیریت طرح، زمانبندی طرح، محل اجرای طرح، ضرورت انجام طرح(توجیه علمی، فنی، اقتصادی و ...)، موقعیت جغرافیایی محل اجرای طرح، نحوه اجرای طرح، نژاد، ظرفیت طرح و فازهای اجرا،شرایط جوی و اقلیمی محل اجرای طرح و کروکی آن، مساحت اراضی طرح، سوابق طرح، مجوزهای قانونی، وضعیت حقوقی طرح، وثایق و تضمین ها، شرایط خاص، تشریح طرح، نحوه تامین آب، نحوه تامین برق، نحوه تامین مواد اولیه، بازار فروش و نحوه عرضه فرآورده های تولیدی واشتغالزایی. ب. مبانی محاسبات شامل  نوع و نرخ تبدیل ارز، هزینه برق مصرفی، هزینه سالیانه بیمه هر راس، هزینه تعمیرات سالیانه ساختمانها و تاسیسات، هزینه تعمیر سالیانه ماشین آلات خارجی، هزینه سالیانه بیمه ساختمانها و تاسیسات و ماشین آلات و تجهیزات، نرخ سود تسهیلات ریالی سرمایه در گردش، نرخ سود تسهیلات ریالی سرمایه گذاری، نرخ سود تسهیلات (ارزی)،نرخ سود دوران مشارکت، طول دوران مشارکت، اصل وام، مدت بازپرداخت وام، نرخ کارمزد، سود کارمزد بازپرداختی، سرمایه در گردش مورد نیاز، هزینه های مقدماتی، مبانی مربوط به ترکیب گله. ج. سرمایه گذاری ثابت شامل زمین، تسطیح و محوطه سازی، ساختمانهای تولیدی و اداری، تاسیسات، ماشین آلات، تجهیزات، وسایط نقلیه، وسایل اداری و کارگاهی، ابزارآلات و وسایل فنی و آزمایشگاهی، هزینه های داخلی، خرید شتردام های مولد، هزینه های قبل از بهره برداری، هزینه های پیش بینی نشده و دارائی نامشهود. د- هزینه های جاری تولید شامل حقوق و دستمزد مستقیم و غیر مستقیم (هزینه پرسنلی)، آب، سوخت و برق، ارتباطات، بیمه، تعمیرات ساختمانها، تاسیسات، تجهیزات، وسایط نقلیه، اثاثیه اداری و کارگاهی، تعمیر ماشین آلات، بیمه ساختمانها و تاسیسات و تجهیزات، استهلاک، لباس وکفش کار، هزینه فروش، هزینه های پیش بینی نشده و متفرقه. و- تولیدات و درآمدها  ه. برآورد های اقتصادی و مالی 1. پیش بینی حساب سود و زیان با توجه به پیش بینی های انجام شده در ارتباط با هزینه های مختلف طرح و تولید و نیز برآورد میزان تولید و درآمد حاصل از فروش محصولات حسابهای عملکرد و سود و زیان واحد تولیدی محاسبه و در جداول پیش بینی حساب سود و زیان منعکس می گردد. این جدول اطلاعات زیر را منعکس می نماید: درآمد نقدی، هزینه های جاری، مازاد نقدی عملیات، استهلاک، تغییر در ارزش موجودی دام، سود(زیان) نا ویژه، هزینه مالی (بانکی)، سود تسهیلات و سود(زیان) ویژه. 2. نرخ بازدهی داخلی طرح نرخ بازده داخلی، نرخ تنزیلی است که در آن ارزش فعلی جریان نقدینه های وارده، برابر با ارزش فعلی نقدینه های خارج شده است. به عبارت دیگر نرخی است که در آن ارزش فعلی دریافتها از یک پروژه، برابر با ارزش فعلی سرمایه گذاری است و ارزش فعلی خالص برابر با صفر می باشد. 3. پیش بینی ترازنامه با استفاده از پیش بینی برآورد هزینه های سرمایه گذاری طرح، صورتحساب عملکرد و سود و زیان و گردش جریان وجوه نقدی، جدول پیش بینی ترازنامه تنظیم می شود که در آن بر اساس پیش بینی های انجام شده در مورد هزینه های ثابت و سرمایه در گردش مورد نیاز، وضعیت دارایی ها و بدی های طرح در سال های قبل از بهره برداری و بعد از آن مشخص می شود. درجدول ترازنامه مقادیر دارایی ها شامل دارایی جاری، خالص دارایی ثابت، سایر دارایی، جمع دارایی ها و بدهی های جاری، بدهی های بلند مدت وحقوق صاحبان سهام در طی سال های مختلف منعکس می گردد. (فرم های مربوط به تهیه طرح توجیهی و نمونه های طرح در نرم افزار مربوطه ارائه شده است.) 4. دوره بازگشت سرمایه که عبارت است از مدت زمان کسب سرمایه اولیه پروژه از محل عایدات آن.

ظرفیت طرح:

ظرفیت طرح ممکن است در یک واحد صنعتی بر اساس میزان خط تولید سنجیده شود و در یک واحد گاوداری بر اساس میزان دام مولدی که قابل نگهداری می باشد سنجیده شود.

ظرفیت را به دو نوع ظرفیت اسمی و ظرفیت واقعی تقسیم می نماییم.

در تصمیم گیری جهت مشخص شدن ظرفیت طرح , به عوامل ذیل باید توجه داشت.

ظرفیت در ارتباط با بازار:

تقاضای بازار مهمترین عامل موثر در تعیین ظرفیت است.

ظرفیت در ارتباط با توزیع جغرافیایی بازار و محل اجرای طرح.

توجه به مرکزیت و تعداد واحدهای موجود دیگر در منطقه.

ظرفیت در ارتباط با عوامل فنی.

ظرفیت طرح و ارتباط با آن با مالی طرح.

ظرفیت طرح در ارتباط با تجزیه و تحلیل نقطه سر به سر:

هدف از تجزیه و تحلیل نقطه , سر به سر , تعیین سطح تولید در زمانی است که در آمد کل برابر هزینه کل گردد.

هزینه کل ترکیبی از هزینه های ثابت و متغیر می باشد.

هزینه های ثابت , هزینه هایی هستند که با تغییر سطح تولید ( حداکثر تا طرفیت اسمی ) تقریبا ثابت می مانند و هزینه های متغیر هزینه هایی هستند که با تغییر سطح تولید , تغییر می کنند.

اگر مقدار تولید را با q, قیمت فروش هر واحد محصول را با p , کل هزینه های ثابت در طی یک دوره را باf و هزینه های متغیر به ازاء واحد محصول را با v نشان دهیم , p q می     تواند معرف در آمد کل و f+qv معرف هزینه کل باشد و چون نقطه سر به سر هزینه کل و در آمد کل برابر است در نتیجه داریم.

Qp = f+qv            q = f/p-v

نمودار ذیل نشان دهنده نقطه سر به سردر حالتی است که تغییرات درآمد وهزینه نسبت به مقدار تولید خطی باشد.

(نمودار ها در فایل اصلی قابل مشاهده است)

مقدار سود یا ضرر بوسیله رابطه N = QP – F – QV تعیین می شود که چنانچه N مثبت باشد نشان دهنده سود وچنانچه منفی باشد نشان دهنده ضرر است.

از آنجائیکه ظرفیت طرح برروند تغییرات درآمد وهزینه نسبت به مقدار تولید موثر می باشد ، در نتیجه برحسب اینکه طرح از نظر ظرفیت ، در مقیاس کوچک ، متوسط یا بزرگ اجرا شود نقطه سربسر درآن متفاوت خواهد بود.

هر تقاضایی می تواند توسط یک یا چند واحد تولیدی به اندازه های ختلف (مقیاس تولید/ ظرفیت ) تامین شود که هریک از واحدها دارای حداکثر ظرفیت تعریف شده هستند. تصمیمی که در این مرحله گرفته می شود ، نه تنها به تکنولوژی مورد استفاده مربوط می شود بلکه به تولید متمرکز یک واحد بزرگ یا تعداد زیادی واحدهای کوچک مربوط می شود. دراین هنگام مدیریت واحد باید علاوه بردر نظر گرفتن هزینه های تولید وتوزیع ، اثرات جنین تصمیمی را روی بازار درحال رقابت ، ساختار تشکیلاتی ، سیستم مدیریت ومیزان انعطاف پذیری تولید که بتواند تطابق موثری با تغییرات آینده ومحیط داشته باشد، در نظر بگیرد. اینگونه برنامه در بسیاری از اوقات اثر بسیار زیادی برتصمیم نهایی جنبه های کمی وتکنولوژی مسئله خواهد داشت.

دراین رابطه باید توجه نمود که درطرح پیشنهادی ، ظرفیت گاوداری باید از نظر اقتصادی کاملا روشن باشد وسرمایه گذاری بدون اینکه وارد خطر شود، نرخ برگشت قانع کننده ای  را برای سرمایه گذار فراهم آورد.

افزایش ظرفیت گاوداری اگرچه همراه با سرمایه گذاری بیشتر است ، ولی نتیجه آن کاهش هزینه برای هر واحد محصول تولیدی می باشد. این کاهش هزینه مربوط به سرشکن شدن هزینه های ثابت برروی تولید محصولات تولیدی است. برخی هزینه های متغییر نیز درواحد گاوداری بزرگ کاهش می یابد. از قبیل هزینه خرید وحمل مواد اولیه در حجم زیاد مانند علوفه.

از طرف دیگر هرچه از گاوداریهایی با اندازه بزرگتر استفاده کنیم جایگزین کردن سرمایه وتکنولوژی به جای انسان ، بازدهی بهتری بدست می دهد که باعث کاهش هزینه تولید می گردد. این درمورد کارخانجات تولیدی کاملا صادق است.

این موارد را برای سه واحد اندازه کوچک A متوسط B  و بزرگ C  در نمودار نشان  می دهیم .

اين موارد را براي سه واحد اندازه كوچك A متوسط B و بزرگ C در نمودار نشان مي دهيم .

تعيين ظرفيت بهينه واحد گاوداري براساس تجزيه وتحليل هاي جريان نقدي واحدهاي گاوداري مختلف بدست مي آيد. باتخمين هزينه كل ودرآمد كل قيمت تمام شده هر واحد محصول هزينه متغيير هرواحد محصول هزينه ثابت هر محصول محاسبه مي شود. وبا توجه به ظرفيت واحد وتقاضاي بازار وقيمت مورد انتظار ظرفيت مناسبي براي واحد گاوداري مشخص مي شود كه برگشت سرمايه سريعتر صورت پذيرد.

ظرفيت در مقياس بالا از نقطه نظرملي:

بكارگيري برخي روشهاي تحليلي اقتصاد مهندسي ، براي اقتصاد امروز قدري مشكل مي باشد. تورم ، كمبود مواد اوليه ، فقدان سرمايه براي سرمايه گذاري موثر ، نرخ بالاي بهره وناپايداري نرخ ارزهاي خارجي روشهاي سنتي را ناپايدار وغيرقابل اطمينان ساخته اند.

از نقطه نظر ملي تصميم گيري در مورد مقياس ظرفيت مي تواند براساس چندين عامل صورت گيرد اين عوامل به شرح ذيل هستند.

سرمايه مورد نياز : براي كشوري كه كمبود سرمايه دارد مقياس يا ظرفيت بالا با مشكل مواجه است واز طرفي تورم وضع را بدتر مي كند.

مبادلات بازرگاني وارزخارجي : توليدي كه با ارز خارجي ونهاده هاي وارداتي انجام پذيرد گران تمام شده واگر در كشوري كه با كمبود سرمايه ومواد اوليه مواجه است بخواهد با سرمايه خارجي ومواد اوليه وارداتي توليد درمقياس زياد داشته كه به تجهيزاتي نياز دارد كه ارز بروسرمايه براست. مشكلي است كه بايد به آن توجه شود . دادن مجوزهاي زياد وظرفيت زياد جهت توليد از طرف دولت مشكل ساز مي شود كه با مازاد توليد مواجه مي شويم واين توليد كه با ارز وارداتي صورت پذيريد صادرات آن هم با مشكل وعدم صرفه مواجه مي شود.

زير بناي اقتصادي : منظور ارگانهاي پشتيباني است (خريد تضميني – انبارها و..)

خدمات وصنايع وابسته : خدمات حقوقي - فني – ايمني وبهداشت – بيمه و...

ساختار اقتصادي - اشتغال - بازار

محل اجراي طرح:

بررسي وانتخاب محل مناسب جهت اجراي طرح بنحوي كه از جهات فني امكان پذير واز جهات اقتصادي با صرفه باشد كاملا ضروري است. انتخاب ايده آل محل اجراي طرح ممكن است بنا به محدوديتهايي كه وجود دارد مقدور نباشد ولي حتي الامكان بايد بهترين محل را انتخاب نمود. در انتخاب محل اجراي به نكات زير بايد توجه نمود:

بازار: نزديكي به بازار در جهت حمل توليدات – تماس با مشتري – سرعت رساندن محصول به بازار و هزينه هاي ديگر.

مواد اوليه : دسترسي سريع و آسان به مواد مورد نياز ( علوفه )

نيروي كار : ميزان و تركيب نيروي كار از قبيل – تركيب سني – درجه تخصص- نوع حرفه و فن محل - سطح زندگي و ميزان دستمزدها – سابقه روابط كارگر و كارفرما – بنيه و استقامت كارگران و درجه كاراني آنها ميزان نيروي كار- امكانات آموزشي در محل.

قوانين و مقررات 5- سوخت 6- برق 7- آب 8- حمل و نقل 9- شرايط جوي و محل 9- شرايط زندگي 10- زمين 11- سابقه كشاورزي و دامپروري محل

مطالعه تكنولوژي يا تجهيزات ( سخت افزار و نرم افزار مورد نياز طرح )

در واقع تكنولوژي بكارگيري تركيبي از سخت افزار و نرم افزار است كه بسته به توان مالي – طرفيت طرح نيازها وامكانات – توان بكارگيري و سياستهاي ملي فرق مي كند – طبقه بنديهاي مختلفي در خصوص تكنولوژي ارائه شده است. كه از ذكر آن خود داري مي كنيم.از جمله تكنولوژي 1-كاربر 2- سرمايه بر

در پروژه هاي گاوداري استفاده از تجهيزاتي از قبيل – شيردوشهاي ثابت و سيار – فيدر ( دستگاه پخش خوراك ) اعم از اتومات و نيم اتومات – كنترل اتومات دربها و هدايت دامها با كمترين نياز كارگري وشيرسردكن و... استفاده از دامپزشك – متخصص دامپروري وغيره . به لحاظ نرم افزاري همه اين موارد بايستي بسته به نياز طرح دردسترس بودن امكانات وتجهيزات مورد بررسي يا بعبارتي هزينه – فايده آن مشخص گردد.

سرمايه گذاري وتامين مالي طرح:

سرمايه گذاري براي طرح در دو مرحله اتفاق مي افتد. 1- مرحله اجراي طرح 2- مرحله بهره برداري كه در مرحله اجرا سرمايه گذاري ثابت ودر مرحله بهره برداري سرمايه درگردش مورد نياز مي باشد.

سرمايه ثابت طرح شامل : 1- هزينه مطالعات اوليه 2- هزينه زمين 3- هزينه ساختمان وتاسيسات مربوطه ومحوطه سازي 4- هزينه ماشين آلات وتجهيزات 5- هزينه تجهيزات اداري 6- هزينه راه اندازي و...

سرمايه در گردش : عبارتست از مجموعه امكانات لازم جهت بكارگيري وبهره برداري از سرمايه ثابت انجام شده جهت توليد وحفظ وتداوم واستمرار فعاليت ميباشد.

اقلام عمده تشكيل دهنده سرمايه درگردش عبارتند از:

موجودي مواد اوليه 2- موجودي قطعات يدكي 3- موجودي دام يا توليدات ديگر 4- مطالبات 5- موجودي نقدي

منابع مالي طرح : 1- منابع داخلي 2- منابع خارجي

منابع خارجي براي تامين مالي طرح را به شرح ذيل مي توان نام برد:

حقوق مالي صاحبان طرح . شكل حقوقي آن شامل سرمايه گذاري فردي – مشاركت، شركت سهامي – شركت تضامني و...

فروش سهام 3- اخذ وام (كوتاه مدت كمتر از يك سال – ميان مدت 1تا5 سال – بلند مدت از 5 سال به بالا

اخذ وام:

درقبال طرحهاي سرمايه گذاري مفيد ومطالعه شده ومورد تائيد بانكهاي تخصصي ، از اين بانكها وام گرفته مي شود. بدين منظور، طرح سرمايه گذاري از طريق تدوين مجموعه مشخصات طرح وارزيابي وتائيد آن ، مورد سنجش قرار گرفته وبراساس آن وام بلند مدت با شرايط مناسب دراختيار دريافت كننده وام قرار مي گيرد.

معمولا وامها واعتبارات جاري براي تامين بخشي از سرمايه درگردش ووامها واعتبارات ميان مدت وبلند مدت براي تامين بخشي از سرمايه گذاري ثابت مورد استفاده قرار مي گيرد.

راه ديگر تامين مالي طرح وام گيري از طريق انتشار اوراق قرضه است. موفقيت افرادي كه به موسسه (واحد گاوداري) وام داده واوراق قرضه دريافت مي دارند بدين طريق است كه آنها ضمن دريافت سود سرمايه خود، هنگام تصفيه حساب سرمايه خود را باز پس مي گيرند. به علاوه چون وام اعطايي آنها درمقابل يك تضمين يا وثيقه ملكي از اموال شركت پرداخت مي شود از ايمني بيشتري برخوردار است. بنابراين چنانچه مبلغ وام متناسب با دارايي كل واحد باشد خطري متوجه سرمايه آنان نخواهد شد.

ديدگاه صاحبان طرح درمورد گرفتن وام يا فروش سهام.

بطوركلي نكات مثبت تحصيل سرمايه از طريق فروش سهام زياد است، زيرا مادام كه سودي بدست نيامده است پولي به سهامداران پرداخت نمي شود واين امكان وجود دارد كه سهامداران چيزي غير از پول به طرح كمك كنند. وكمك واقعي را براي پيشرفت طرح بدهند. در واقع سهامداران شركائ طرح محسوب مي شوند وبنابراين در رونق طرح سهيم بوده ونقش مهمي را ايفا مي كنند.

در مورد گرفت وام مي توان گفت كه در صورتيكه نسبت درصد سود سرمايه گذاري طرح به ميزان قابل توجهي بيشتر از نرخ بهره وام باشد، گرفتن وام براي طرح سودمندتر خواهد بود.

حداقل شرايط براي جلب سرمايه:

وام دهندگان وخريداران سهام كه در يك طرح سرمايه گذاري مشاركت مي كنند به موارد زير توجه دارند.

طرحي كه درآن شركت مي كنند كاملا بررسي شده واز نظر فني، اقتصادي ومالي برپايه صحيحي متكي باشد.

وام دهنده قبل از دادن وام بايد از وضع مالي طرح اطمينان حاصل كند زيرا چنانچه مطلع شود كه وام گيرنده از رداخت قسمت از سرمايه طرح عاجز است حتي از وارد شدن به مذاكره براي اعطاي وام خودداري خواهد كرد.

وام دهندگان انتظار دارند كه وام گسرنده لااقل يك مقدار معيني (از 35 تا50 درصد) از سرمايه طرح خود را تامين كند تا بتواند طرح را از نظر اعطاي وام به آن قابل قبول بدانند.

وام دهندگان ويا خريداران سهام بايد اطمينان داشته باشند كه با توجه به اوضاع مشابه ، به سرمايه بكار گرفته شده آنان ، حداقل سود تعلق خواهد گرفت.

وام دهندگان وخريداران سهام بايستي از صداقت ، قابليت اعتماد وحسن شهرت صاحبان طرح اطمينان حاصل كنند.

وام دهندگان وخريداران سهام به مسئله اداره طرح(مديريت) توجه فوق العاده دارند.

هر وام دهنده اي مايل است با مراجعه به ارقام واقعي ارائه شده ، مطمئن شود كه طرح مورد مطالعه او از حداقل شرايط وملاكهاي يك طرح سالم سرمايه گذاري زير برخوردار باشد:

رقم مربوط به كل سرمايه گذاري طرح ، منطقي وكامل بوده وبه اندازه كافي در مورد آن جانب احتاط رعايت شده باشد.

كليه نيازهاي مالي طرح ، حقيقي برآورد شده است.

هزينه ها ودر آمدهاي طرح دقيق ومورد اعتماد بوده ودر شرايط موجود با واقعيت تطبيق كند.

طرح خواهد توانست هنگام بهره برداري ، اقساط اصل وفرع وامهاي خود را پرداخت كند ودراين محاسبه جانب احتياط رعايت شده است.

طرح با ظرفيت واقعي خواهد توانست تمام هزينه هاي جاري را تامين كرده وسود مناسبي نيز به سهامداران پرداخت كند.

برنامه مالي پيش بيني شده براي طرح به ترتيبي است كه طرح وجوه مورد نياز را درزمانهاي لازم در اختيار خواهد داشت.

اطلاعات لازم براي وام دهنده:

اطلاعاتي كه در خواست كننده وام مي بايستي در اختيار وام دهنده قرار دهد به شرح زير است

الف) رقم كل سرمايه گذاري طرح : ميزان سرمايه گذاري ثابت ودرگردش طرح به تفكيك عوامل آن

ب) قدرت مالي طرح : نحوه سرمايه گذاري صاحبان طرح – توضيح روشني درباره سهام وحقوق سهامداران – نحوه تقسيم سرمايه به سهام ، انواع سهام، قيمت رسمي سهام وبرنامه ريزي صدور سهام – مشخصات وام هاي پيش بيني شده شامل ميزان وام ، وام دهنده ، برنامه باز رداخت وام ، نرخ بهره ونوع وثيقه – ترازنامه سالهاي قبل در مورد واحدهاي داير.

ج) برآورد سود شامل:

1- هزينه ها وقيمت تمام شده محصول

2- قيمت فروش محصول

3- سود خالص طرح

4- صورت سود وزيان در مورد موسسه يا واحدهاي داير

5- سوابق ارقام پرداختي بابت سود سهام موسسه يا واحدهاي داير

خ) برآورد نيازهاي نقدي طرح شامل:

- زمان وميزان وجوه نقد مورد نياز براي اجراي طرح

- منابع تامين وجوه مورد نياز در زمانهاي مختلف

د) برآورد ارقام ترازنامه شامل:

1- گزارش مربوط به منابع ومصارف طرح در دوران اجرا وبهره برداري

2- ارقام ترازنامه با استفاده از جدول منابع ومصارف

معيارهاي ارزشيابي طرح:

در رابطه با طرح سوالي كه مطرح است اين است كه انجام آن ارزش دارد يا نه؟

معيارهاي ارزشيابي پروژه تحت دو مقوله : معيارهاي تنزيلي وغيرتنزيلي طبقه بندي مي شود. كه مهمترين معيارها در ذيل آمده است.

معيارهاي غيرتنزيلي شامل: - فوريت – دوره بازگشت – نرخ بازده حسابداري ونسبت پوشش دهنده بدهي تقسيم مي شوند.

معيارهاي تنزيلي شامل : - ارزش فعلي خالص – نسبت هزينه – منفعت –نرخ بازده داخلي – هزينه سالانه سرمايه مي باشد.

در روشهاي مذكور دراين راهنما ما به برخي روشهاي تنزيلي اشاره مي كنيم و مطالعه مابقي روشها را به عهده دانشجويان واستفاده كننده گان از اين راهنما واگذار مي نمايم.

ترجيهات زماني ونقش آن در ارزيابي پروژه:

از آنجائيكه در آمدحاصل از پروژه در يك سال بخصوص بدست نمي آيد بلكه در طي زمان كه گاهي به دهها سال مي رسد حاصل مي شود لذا براي ما اين سوال را بوجود مي آورد كه چگونه مسئله زمان را در تحليل هاي خود وارد كنيم.

محور اين كار روش تحليل هزينه – فايده براين قرار گرفته كه منافع ودرآمدهاي آينده را بنحوي به زمان حال تبديل كنيم. در تئوريهاي مربوط به هزينه – فايده مسئله وترجيهات زماني پول نقش مهمي را ايفا, مي كند چرا كه يكي از پديده هاي مربوط به اقتصاد پول كاهش ارزش پول است. از علل عمده اي كه انسان نظرات مختلف در مورد ارزش پول خود در آينده دارد مسئله عدم قطعيت به آينده است. در كشوري نظير كشور ما كه تورم وجود دارد تعبير ما درمورد ارزش پول ما درآينده نسبت به ارزش حال متفاوت خواهد بود. از جمله علل ديگري كه ممكن است نظر فرد يا افراد را نسبت به ارزش پولشان متفاوت كند (حال نسبت به آينده) اين مسئله است كه انتظارات افراد نسبت به آينده مالي شان چه خواهد بود. ممكن است فردي در آينده پيش بيني كندكه درآمد بسيار زيادي بدست خواهد آورد. در آن صورت به نسبت يك واحد پول در حال حاضر نوع ديگري قضاوت خواهد نمود.

بطور اصطلاح مسئله تبديل كردن جريان نقدينگي حاصل از هزينه ها ومنافع پروژه را به زمان حال تنزيل مي ناميم. جهت اينكه در يابيم ارزش پول براي شخص بخصوصي چگونه تغيير مي كند از نرخ خاصي تحت عنوان نرخ نهايي ترجيهات زماني كه به آن (MRTP) مي گوئيم . براي اينكه شخصي داراي نرخ ترجيهات زماني 10% در دوره بعد 10 تومان دريافت كند براي اينكه 10 تومان را به زمان حال تبديل كنيم از فرمول زير استفاده مي نمائيم.

A/1+r = 10/(1+10%) = 9.09

اين مثال ساده براي تبديل ارزش منافع وهزينه ها براي ارزيابي پروژه قابل استفاده است.

براي تنزيل ارزش هزينه بخصوص در سال دوم وسالهاي بعد به اين ترتيب است.

= 10/(1+10%)2

= 10/(1+10%)n

براي سالهاي مختلف بايد ارزش هزينه ها ودرآمدهاي پروژه را تنزيل نموده وبه سال مبدا, تبديل گردد.

NPV = (b0-c0)/(1+r)0+...+(bn-cn)/(1+r)n

روش ارزش خالص كنوني (NPV)

در روش ارزش خالص كنوني سعي براين است كه با يك نرخ بهره استاندارد كه ممكن است بهره بانكي باشد ارزش فعلي پرداخت ها ودريافت هاي حاصل از اجراي پروژه را در طول عمر اقتصادي پروژه با يكديگر مقايسه كنيم چنانچه مجموع اختلاف درآمدها وهزينه هاي تنزيل شده (NPV) در طول دوره اجراي طرح رقم مثبتي باشد طرح پذيرفته وگرنه طرح رد مي شود.

روش ارزيابي نرخ بازده داخلي پروژه (IRR) :

يكي از شاخصهاي مهم ديگري كه در جريان ارزيابي مالي يا اقتصادي پروژه مورد استفاده قرار مي گيرد روش نرخ بازده داخلي پروژه است. كه عبارتست از نرخي است كه اگر در جريان تنزيل منافع وهزينه هاي پروژه استفاده شود NPV حاصله را صفر نمايد. به آن اصطلاحا نرخ بازده داخلي مي گويند.

NPV = ∑(BT-CT)/(1+r)t = 0 = IRR = r

به عنوان مثال مي توان به پروژه اي اشاره كرد كه اطلاعات مربوط به هزينه ها ودرآمدهاي آن در جدول ذيل نمايش داده شده است.

در مقابل مقادير مختلف r و npv هاي مختلفي بدست مي آيد كه ملاحظه شد براي نرخ تنزيلي معادل 11.89% مقدار npv معادل صفر شده است.

در اينجا به اين نتيجه مي رسيم كه اين پروژه بخصوص نرخ بازده داخلي آن معادل 11.89 است حال روش تصميم گيري براي قبول يا رد پروژه به اين ترتيب است كه بايستي IRR را با نرخ سود سرمايه كه دراقتصاد وبطور كلي بازارهاي مالي رايج است مقايسه كنيم.

اگر IRR بزرگتر از نرخ سود سرمايه باشد در آن صورت پروژه پذيرفته است وگرنه پروژه رد مي شود مساوي باشد بي تفاوت است.

در روش IRR از نظر عملي روش ساده تري نسبت به روش آزمون وخطا وجود دارد كه اصطلاحا از روش ميانبر استفاده مي كنيم. فرض كنيد منحني به شكل زير باشد.

در اين روش از فرمول زير استفاده مي شود وما با انتخاب 2 نرخ تنزيل r1 و r2 كه r2>r1 است مي توانيم مقادير مربوط به NPV هريك را محاسبه كرده وسپس نهايتا IRR را بدست آوريم.

IRR = r1+|npvr1| / |npvr1|-|npvr2|*(r2-r1)

يعني نرخ بازده داخلي برابر است با نرخ فرضي پائين بعلاوه قدرمطلق ارزش كنوني خالص با نرخ فرضي پائين تقسيم بر تفاوت مطلق بين دو ارزش كنوني خالص ضرب در تفاوت مطلق دو نرخ فرضي.

در مثال ذيل روش نرخ بازده داخلي ارائه مي گردد از روش آزمون وخطا 2 نرخ فرضي برمي داريم 10% و 15% وبا نرخ رايج بازار مقايسه مي كنيم.

سال 0 1 2 3 4 5

گردش نقدي 100000- 20000 30000 20000 40000 40000

NPV = -100000 +20000 (p/f,10%,1) +30000(p/f,10%,2) +20000(p/f,10%,3)+40000(p/f,10%,4)+40000(p/f,10%,5)=10.66

NPV = -100000 +20000 (p/f,15%,1) +30000(p/f,15%,2) +20000(p/f,15%,3)+40000(p/f,15%,4)+40000(p/f,15%,5)= -4020

IRR = 10+(15-10)10166/10166-(-4020)=13.5%

كليات وساختار طرح :

جهت تهيه وارزيابي اقتصادي طرحهاي گاوداري آشنايي با كليه سرفصلهاي مورد نياز ودستورالعملها وآئين نامه هاي اجرايي تبصره هاي قانون بودجه در مواردي كه طرح نياز به گرفتن وام از بانكهاي تخصصي دارد ضروري است. كه در ادامه دوره درسي عملا به تهيه طرح ارزيابي اقتصادي يك واحد گاوداري 50 راسي پرداخته وبا محتواي يك طرح كامل آشنا مي شويم.

مقدمه:

((خلاصه طرح))

درخواست كننده تسهيلات و مجري طرح : در اينجا چنانچه شخص حقيقي باشد. مشخصات كامل متاضي يا تقاضا كنندگان و اگرشخص حقوقي باشد نام شركت ، تاريخ ثبت ، محل ثبت و شماره ثبت ، امضاء كنندگان مجاز و تمامي مشخصات كلي نمايندگان شركاي شركت ثبت ميشود.

محل اجراي طرح:

مشخصات كامل محل اجراي طرح تا مركز شعبه بانك

سوابق طرح: (شامل فعاليت هاي گذشته ، منابع آب ، كيفيت آب و خاك و...)

تامين سوخت و برق – مشخص شود آنچه كه در رابطه با كاري كه ما مي خواهيم انجام دهيم مثلا يك

موضوع طرح: عنوان طرح ذكر شود

تشريح طرح: خلاصه طرح فرضا" ظرفيت طرح 20 راسي بوده و حالا 35 راسي مي شود. قسمتي از تاسيسات را كه مي خواهند انجام دهند . چه كارهايي انجام شده و چه كارهايي در آينده انجام خواهدشد. مشخصاتي از طرح كه به چه هدفي است . آيا اين با اين سوابق قابل اجراست. و...

مديريت طرح: بايد سوابق كلي مدير را ذكر كنيم در ضمن اينكه ذكر كنيم مدير همان مجري طرح خواهد بود يا شخص ديگري را استخدام مي كند و تمام سوابق مدير را ذكر كنيم (مدرك تحصيلي ، سابقه كار و...)

وضعيت حقوقي طرح : (الف – مشخصات ثبتي و كروكي * محل اجراي طرح ب) : مشخصات ثبتي و ارزش وثايق و اعتبار ضامن با احتساب ظرايب مربوطه ج : مجوزهاي قانوني طرح د: شرايط خاص)

مشخصات ثبتي شامل شماره فرعي واصلي پلاك ، شماره سند مالكيت ، دفتر و صفحه اي كه سند به ثبت رسيده است . موقعيت ملك مندرج در سند مالكيت (مثلا بخش 3 شهرستان ) جنانچه فاقد سند مالكيت وسند مشاع باشد . استشهاد محلي اخذ ميشود كه در آن وسعت ملك ، حدود اربعه ملك ، نام مالكين اطراف

سرمايه گذاري قبلي:

سرمايه گذاري جديد:

تسهيلات بانكي:

مدت تسهيلات:

سود مورد انتظار تسهيلات:

نرخ بازده سرمايه گذاري:

مشخصات فني طرح: (زمين ، ساختمان وتاسيسات)

سرمايه گذاري كلي مورد نياز ومنابع تامين آن به تفكيك ، هزينه هاي انجام شده قبلي ، سرمايه گذاري مورد نياز ، وتسهيلات وسهم سرمايه گذاري متقاضي وتعيين سهم الشركه شريك وبانك در مشاركت مدني به تفكيك سرمايه گذاري ثابت وجاري.

شرح ساختمانها وتاسيسات وزمين محل اجراي طرح (موجود ومورد نياز جهت احداث وشرح هزينه هاي آن)

شرح تجهيزات وماشين آلات (موجود ومورد نياز وشرح هزينه هاي آن)

شرح سرمايه گذاري مورد نياز جهت كشت علوفه (درصورت نياز)

شرح توليدات علوفه توسط متقاضي (درصورتي كه كشت علوفه دارد)

جدول خريد دام وارزش ريالي آن(در طرحهاي جديد كه هيچگونه سابقه فعاليتي متقاضي نداشته يعني شروع فعاليت فرد يا افراد مي باشد محاسبه خريد دام كه جز, سرمايه مورد نياز طرح محسوب مي گردد به اندازه كل دام مولد طرح خريد دام محاسبه مي گردد)

در خصوص 11 بند فوق نمونه اي از نحوه تدوين در ضميمه راهنما آمده است كه خواننده مي تواند با مراجعه به آن بسته به شرايط در تهيه طرح از آن بهره مند گردد.

شرح تغييرات دام درطي سال هاي مختلف طرح:

شرح تغييرات دام درطي سالهاي مختلف طرح فرآيند خيلي پيچيده اي است كه بدون دانستن آن محاسبه هزينه ها ودرآمدهاي طرح درسالهاي اوليه وشروع طرح غيرممكن است يا چنانچه برآوردي صورت گيرد كاملا تخميني وبدون ارزش علمي است.