دانلود طرح توجیهی روغن نباتی

مقدمه

   روغنها و چربی های خوراکی بخش عمده ای از ترکیب مواد غذایی و غذای مصرفی روزانه را به خود اختصاص می دهند . رشد سریع جمعیت و نیاز به افزایش هر چه بیشتر تولید از یک سو و عدم استقلال صنایع روغن کشور از برخی لحاظ نظیر مواد اولیه ، ماشین آلات و یا کاتالیست ، خاک رنگبر و غیره از سوی دیگر ، مشکلات روز افزونی را سبب شده است که حل آنها منوط به انجام فعالیت های گسترده و تلاش بیشتر از جانب محققین ، متخصصین و مسئولین امر در این زمینه است .

   روغن کشی از دانه های روغنی به وسیله چرخهای اعصاری در ایران ، از قرنها پیش مرسوم بوده و بیشتر مصرف دارویی داشته است . مصرف روغن نباتی به عنوان یک ماده غذایی به همراه دیگر محصولاتی نظیر برنج و آرد ، از سال 1325 معمول شده است .

    مردم ایران در بدو امر با اکراه و از روی ناچاری به استفاده از روغن نباتی مبادرت می نمودند و آن را فاقد مواد مورد نیاز بدن دانسته ، حتی مصرف آن را مضر می دانستند ، تا این که به تدریج با آگاهی از ترکیبات و خواص مواد تشکیل دهنده روغن نباتی ، به مصرف آن روی آوردند و در بسیاری موارد آن را بر روغن حیوانی نیز ترجیح دادند . روغن نباتی در حال حاضر به اشکال جامد ، مایع و مارگارین مورد مصرف قرار  می گیرد ، که نوع جامد آن به علت قابلیت نگهداری طولانی تر ، بالاتر بودن نقطه ذوب و همچنین بهبود در پلاستیسیته روغن های قنادی و مارگارین . البته روغن جامد باعث بهتر شدن طعم و بوی روغن می گردد ، مورد استفاده بیشتری دارد . در مقابل ، نوع مایع آن دارای ارزش تغذیه ای بالاتری است . مصرف این فرآورده ی غذایی ، سالیانه رو به افزایش بوده ، که می توان از علل آن ازدیاد جمعیت ، افزایش درآمد ، بالا رفتن میزان شهر نشینی و حتی عادت به مصرف و . . . را نام برد .

    می باید از هم اکنون با توجه به فاکتورهای مختلفی ، نظیر : رشد جمعیت ، رشد مهاجرت و تغییر سلیقه ، رشد درآمد و . . . با برنامه ریزی صحیح که در درجه اول از مواد اولیه شروع می شود ( دانه های روغنی ) ، اقدامات مقتضی را جهت نیل به خودکفایی به عمل می آورد . لازم به ذکر است در گذشته در هیچ سالی وابستگی کشور به روغن خام کمتر از 80% نبوده است .

در اینجا لازم به ذکر است از کلیه عزیزان و سرورانی که به هر نحو ما را در انجام این مهم یاری نمودند و موجات ایجاد یک صنعت مادر را فراهم ساختند صمیمانه سپاسگذاریم

بخش اول :

کلیات

1-1- هدف پروژه

هدف پروژه تصفیه و تولید روغن نباتی جامد به میزان  3000 تن در سال در دو  شیفت کاری و رفع نیاز های مختلف این محصول در کشور و گام در جهت خودکفایی و همچنین صادرات به بازارهای هدف و در نتیجه افزایش توان اقتصادی کشور  می باشد

1-2- محل اجرا : شهرستان نیشابور- شهرک صنعتی خیام

1-3- تعداد کارکنان : 108 نفر

1-4- سوابق ثبتی مجری طرح

شرکت  شادگل در تاریخ 28/2/1378تحت شماره1135درنیشابوربه ثبت رسید .

این شرکت با مسئولیت محدود و سرمایه 000/000/000/3 ریال شروع به فعالیت کرد .

-6- مجوزات قانونی

موافقت اصولی به شماره 28084/2 به نام شرکت توسط وزارت صنایع جهت تولید میزان  000/30 تن روغن توسط وزارت صنایع ومعادن ( نمایندگی صنایع و معادن نیشابور ) جهت تولید میزان  30000 تن روغن نباتی جامد در سال صادر شده و در تاریخ  . . . تمدید گردید .

    با توجه به اقداماتی که توسط مجریان طرح از نظر پیشرفت امور ساختمانی و برخی از قسمتهای کارخانه به عمل آمده بود ، چند ماه بعد پروانه تأسیس کارخانه صادر و اعتبارات اولیه آن از تاریخ صدور به مدت یک سال تعیین و تمدید شد .

    لازم به ذکر است که این اعلامیه تاسیس به نام آقای محمد عظیمی سورانی  صادر گردیده است.   

1-7- شناخت محصول و موارد مصرف

   چربی ها و روغنها ( لیپید های غذایی ) تأثیر زیادی در لذیذ بودن غذا از طریق بهبود طعم ، رنگ و بافت غذا دارند . همچنین چربی ها و روغنها منبع بسیار خوبی از انرژی می باشند و انرژی حاصله از آنها بسیار بیشتر از کربو هیدراتها و پروتئینها است .

روغنها در تولید محصولات غذایی مختلف از جمله کیک / کلوچه / بیسکوئیت / شیرینی جات / انواع شکلات / پفک / چیپس / انواع کنسرو / ( ماهی / لوبیا و . . . ) / فرآورده های گوشتی / کالباس / همبرگر / مارگارین / کره گیاهی و انواع سس به کار می رود .

مشخصات عمومی انواع روغنهای خوراکی مایع و جامد مطابق استانداردهای تدوین شده توسط اداره استاندارد و تحقیقات صنعتی کشور بوده و برای انواع آنها تقریباً مشابه است .         

عمده ترین ماده اولیه مورد نیاز صنعت روغن ، روغن خام است که بیش از 93% آن از خارج از کشور وارد می شود .

 سازمان بهداشت جهانی میزان مصرف چربی هر فرد را روزانه 80 گرم پیشنهاد می کند . بر طبق آمار منتشره در سال 1377میزان مصرف مستقیم  روغن 43 گرم در روز بوده است که با در نظر گرفتن سایر منابع تأمین چربی این رقم کمتر از 600 گرم خواهد بود . که هنوز اختلاف زیادی با استاندارد سازمان بهداشت جهانی دارد . و البته به دلیل پایین بودن قدرت خرید مردم و نبود فرهنگ درست مصرف و توزیع مناسب کالا ستاد بسیج اقتصادی برای هر فرد سالانه 14 کیلوگرم ( 35 / 38 گرم در روز ) روغن در نظر گرفته شده است . که این مقدار با احتساب 20 گرم چربی و روغن از سایر منابع برابر 80 گرم خواهد بود .

همچنین ماده 106 قانون برنامه سوم توسعه کشور در جهت توسعه و ایجاد ظرفیت های جدید روغن کشی ، دولت را مکلف به واردات دانه های روغنی به منظور ایجاد اشتغال و تکمیل ظرفیت های کارخانجات نموده و در این راستا وزارت محترم صنایع و معادن اقدام به صدور مجوز تأسیس کارخانجات نموده است .

بدین ترتیب ظرفیت کارخانه جات روغن کشی با سیستم اکستراکسیون نزدیک به 8 / 1 میلیون تن دانه در سال 82 ( معادل 324 هزار تن کنجاله ) شد که با توجه به ظرفیت های جدید تا پایان سال 87 ظرفیت واحدهای مذکور به 6 / 3 میلیون تن دانه در سال ( معادل 648 هزار تن روغن خام و 2772 هزار تن کنجاله ) خواهد رسید . همچنین کنجاله روغن به عنوان محصول جانبی در صنعت روغن کشی محسوب می شود که 77% وزنی تولیدات این صنعت است و برای خوراک دام و طیور مورد استفاده قرار می گیرد .

بخش دوم :

بررسی اقتصادی

بررسی اقتصادی طرح به منظور تجزیه و تحلیل بازار و چگونگی عرضه و تقاضای محصول می باشد . به طور کلی آنالیز بازار و همچنین برآورد روند عرضه و تقاضا در آینده و تعیین میزان تولید و ارزیابی کلی از نظر اقتصادی و تعیین محدوده جغرافیایی جهت بررسی انجام می شود . بدین جهت به جمع آوری اطلاعات آماری ، به خصوص در مورد بازار محلی روغن نباتی دست زده از این طریق به بررسی بازار و پیش بینی روند آتی آن و تعیین هدف های تولیدی طرح پرداخته شده است . با توجه به اشکالاتی که در جمع آوری آمار وجود دارد ، در این بررسی سعی شده که حتی المکان آمار نزدیک به واقعیت باشد که از آن طریق برآورد خوش بینانه ای به دست آید .

2-1- شناخت محصول و موارد مصرف

    چربی ها و روغنها ( لیپید های غذایی ) تأثیر زیادی در لذیذ بودن غذا از طریق بهبود طعم ، رنگ و بافت غذا دارند . همچنین چربی ها و روغنها منبع بسیار خوبی از انرژی می باشند و انرژی حاصله از آنها بسیار بیشتر از کربو هیدراتها و پروتئینها است .

روغن ها در تولید محصولات غذایی مختلف از جمله کیک / کلوچه / بیسکوئیت / شیرینی جات / انواع شکلات / پفک / چیپس / انواع کنسرو / ( ماهی / لوبیا و . . . ) / فرآورده های گوشتی / کالباس / همبرگر / مارگارین / کره گیاهی و انواع سس به کار می رود .

مشخصات عمومی انواع روغنهای خوراکی مایع و جامد مطابق استانداردهای تدوین شده توسط اداره استاندارد و تحقیقات صنعتی کشور بوده و برای انواع آنها تقریباً مشابه است .         

عمده ترین ماده اولیه مورد نیاز صنعت روغن ، روغن خام است که بیش از 93% آن از خارج از کشور وارد می شود .

 سازمان بهداشت جهانی میزان مصرف چربی هر فرد را روزانه 80 گرم پیشنهاد می کند . بر طبق آمار منتشره در سال 1377میزان مصرف مستقیم  روغن 43 گرم در روز بوده است که با در نظر گرفتن سایر منابع تأمین چربی این رقم کمتر از 600 گرم خواهد بود . که هنوز اختلاف زیادی با استاندارد سازمان بهداشت جهانی دارد . و البته به دلیل پایین بودن قدرت خرید مردم و نبود فرهنگ درست مصرف و توزیع مناسب کالا ستاد بسیج اقتصادی برای هر فرد سالانه 14 کیلوگرم ( 35 / 38 گرم در روز ) روغن در نظر گرفته شده است . که این مقدار با احتساب 20 گرم چربی و روغن از سایر منابع برابر 80 گرم خواهد بود .

همچنین ماده 106 قانون برنامه سوم توسعه کشور در جهت توسعه و ایجاد ظرفیت های جدید روغن کشی ، دولت را مکلف به واردات دانه های روغنی به منظور ایجاد اشتغال و تکمیل ظرفیت های کارخانجات نموده و در این راستا وزارت محترم صنایع و معادن اقدام به صدور مجوز تأسیس کارخانجات نموده است .

بدین ترتیب ظرفیت کارخانه جات روغن کشی با سیستم اکستراکسیون نزدیک به 8 / 1 میلیون تن دانه در سال 82 ( معادل 324 هزار تن کنجاله ) شد که با توجه به ظرفیت های جدید تا پایان سال 83 ظرفیت واحدهای مذکور به 6 / 3 میلیون تن دانه در سال ( معادل 648 هزار تن روغن خام و 2772 هزار تن کنجاله ) خواهد رسید . همچنین کنجاله روغن به عنوان محصول جانبی در صنعت روغن کشی محسوب می شود که 77% وزنی تولیدات این صنعت است و برای خوراک دام و طیور مورد استفاده قرار می گیرد .

2-2- خواص فیزیکی محصول

    خواص فیزیکی چربی ها از اهمیت بسزایی برخوردار است ، چرا که بسیاری از کاربرد های تکنیکی چربی ها ، از جمله کاربرد آنها در تولید مواد خوراکی ، مبتنی است بر : حالت روغنی چربی ها ، فعالیت سطحی ، حلالیت ، نقطه ذوب ،یا دیگر خواص فیزیکی _خصوصاً برای ترکیبات بلند زنجیره . در حال حاضر ، بیشتر خواص فیزیکی چربی ها را از طریق دستگاهی می توان تعیین نمود . خواصی از چربی ها ( فیزیکی ) که در آزمایشات استاندارد مورد بررسی قرار می گیرد ، عبارتند از :

ویسکوزیته یا لزجت

کشش سطحی و کشش بین روغنها و مایعات دیگر ( کشش بین سیالی )

دانسیته و انبساط پذیری روغنها و چربی ها

نقاط ذوب

خواص حرارتی

نقاط دود ، اشتغال و سوخت

حلالیت و اختلال پذیری

خواص نوری

خصوصیات الکتریکی    

2-3- مواد اولیه

   با توجه به مطالب فصل اول مواد اولیه مورد نیاز عبارتند از :

روغن دانه وکنجاله سویا ،آفتابگردان ، پنبه ، گلرنگ ،کلزا ،کنجد ، بادام زمینی واسیدفسفریک ، سود ، خاک رنگبر ، آب ، گاز هیدروژن ، بتا کاروتن ، آنتی اکسیدانت ، اسانس ، کاتالیست نیکل ، ورق گالوانیزه با روکش قلع .

2-4- کالاهای جانشین

   از روغن گیاهی مایع ، روغن حیوانی و مارگارین می توان به عنوان جانشین این محصول نام برد ولی خواصی مثل جامد بودن ، ارزانتر و خواص خاص دیگر منحصر به روغن جامد است .

2-5- اهمیت محصول و نیاز جامعه

این محصول را می توان به نوعی به عنوان یک محصول استراتژیک نام برد چرا که منهای صادرات با توجه به جمعیت 69360 میلیون نفری کشور ، تولید سرانه همه انواع روغن گیاهی به ازای هر نفر 22 گرم در سال می باشد که همین میزان مصرف نسبت به مصرف جهانی مطابق با پیشنهاد سازمان بهداشت جهانی حدود 46 % کمتر می باشد و هم اکنون بیش از 80 % نیاز کشور توسط واردات تأمین می شود .

2-6- مبانی اقتصادی 

با در نظر گرفتن نیاز جامعه و وابستگی شدید کشور به واردات این محصول صرف نظر از بحث اشتغال زایی و کمک به توسعه صنایع وابسته اجرای این طرح بسیار لازم و اقتصادی به نظر می رسد .

2-7- سیاست دولت

با توجه به وضعیت این صنعت و همچنین جایگاه آن در برنامه سوم توسعه و از آنجا که این صنعت جزو صنایع میانی و مصرفی به حساب می آید چشم انداز خوبی در وزارت محترم صنایع برای آن تصویر گردیده است و دولت محترم نیز در جهت رشد و توسعه این صنعت اهتمام ویژه ای را با وضع و پی گیری قوانینی مثل آزاد سازی واردات پنبه دانه بعد از 36 سال ممنوعیت واردات و تحت پوشش بیمه قرار دادن بیش از 296 هزار هکتار از زمینهای کشاورزی که دانه های روغنی کشت می کنند و نیز بستن تعرفه 16%‌به کنجاله وارداتی ( با توجه به این که 77%‌تولیدات کارخانه جات کنجاله است و حمایت 12% را برای صنعت به دنبال داشته است ) نموده است .

 2-8- تحلیل قیمت در بازار

   طبق آخرین نتایج آماری که در مجله روغن نباتی شماره 16 و 17 به چاپ رسیده قیمت این محصول برای سال 83 در حلب های 5 کیلویی 39.167 ریال ( رشد 17% نسبت به سال 82 ) و در حلب های 16 کیلویی 112.667 ریال (رشد 13% نسبت به سال 82 ) است . لازم به ذکر است که قیمت فوق بر اساس قیمت عمده فروشی در بازار مولوی تهران تعیین شده است .

2-9- مشخصات اقتصادی محل اجرای طرح 

  به جهت پتانسیل موجود در کارخانه فعلی شاد گل نیشابور و امکانات بالقوه مطلوبی که در شهرک صنعتی خیام موجود می باشد و بنا به دلایل ذیل محل اجرای طرح در جوار کارخانه فعلی انتخاب گردیده است :

1 ) نزدیکی به شهر مشهد به عنوان بازار بزرگ مصرف خانوار و صنایع غذایی

2 ) نزدیکی به کشورهای همسایه از جمله افغانستان و آسیای میانه به منظور صادرات محصول تولید شده

3 ) وجود راههای ارتباطی مطلوب به منظور ارسال محصولات تولیدی

4 ) شرایط جغرافیایی منطقه اجرای طرح ( شهرک صنعتی خیام نیشابور ) بدلیل آب و هوای خشک یکی از مزیت های نسبی انتخاب بوده که این امر سبب کاهش هزینه های استهلاک ماشین آلات و تجهیزات و مخازن ذخیره روغن می گردد .

5 ) برخوردار بودن از منابع آب کافی از دیگر مزایای انتخاب محل به منظور اجرای این پروسه می باشد .

6 ) دارا بودن سیستم تصفیه فاضلاب که در آینده به بهره برداری خواهد رسید .

8 ) اتصال به سیستم انتقال و توزیع گاز که در آینده نزدیک در شهرک برقرار خواهد شد که این        می تواند نقش بسزایی در کاهش هزینه های انرژی داشته باشد .

9 ) وجود نیروی انسانی و کارگاههای مجهز در شهرک یکی از گزینش محل اجرای طرح می باشد .

10 ) دسترسی به مواد اولیه و دانه های روغنی بخصوص دانه پنبه در منطقه

2-10- پیش بینی بازار محصول 

    به منظور پیش بینی وضعیت بازار محصول برای دوره ی مورد بررسی ، ابتدا می بایست پیش بینی تقاضا برای این دوره به عمل آمده و سپس پیش بینی عرضه انجام پذیرد ، و در نهایت از مقایسه آنها ، وضعیت بازار محصول در آینده مشخص خواهد شد که آیا کمبودی وجود دارد یا خیر ؟ بنابراین برای پیش بینی بازار محصول به طریق زیر عمل می شود . 

به منظور پيش بيني وضعيت بازار محصول براي دوره ي مورد بررسي ، ابتدا مي بايست پيش بيني تقاضا براي اين دوره به عمل آمده و سپس پيش بيني عرضه انجام پذيرد ، و در نهايت از مقايسه آنها ، وضعيت بازار محصول در آينده مشخص خواهد شد كه آيا كمبودي وجود دارد يا خير ؟ بنابراين براي پيش بيني بازار محصول به طريق زير عمل مي شود .

2-11- بررسي عرضه

در حال حاضر 15 واحد توليدي به توليد روغن خوراكي جامد مبادرت مي ورزند كه حجم كل توليدات آنها 1.024.151 تن در سال 82 و 51.335 تن در سه ماهه اول سال 83 است . توليد هر يك از اين واحد هاي توليدي در جدول زير كه توسط انجمن صنفي صنايع روغن كشي ايران اعلام شده است درج گرديده است . لازم به ذكر است كه واحد هاي توليدي در سال 82 از حداكثر ظرفيت عملی توليد خود استفاده كرده اند .

واحدهاي توليد كننده روغن نباتی جامد در کشور

2-12- بررسي تقاضا

هم اكنون بيش از 80% مصرف داخلي روغن خام به وسيله ي مواد اوليه ي واردات تأمين مي شود و اين بدين معني است كه اگر پتانسيل توليد روغن در كشور به 5 برابر هم افزايش يابد باز بازار براي مصرف داخلي وجود دارد . البته ارقام اعلام شده منهاي نياز ناشي از خلاً صادرات اين محصول به ساير كشورهاست . بحث صادرات به دلايل اقتصادي در مورد اين محصول مطرح است و نه به دلايل اشباع بازار داخلي .

2-14- موازنه عرضه و تقاضا

پيش بيني رشد جمعيت توسط روش رگرسيون خطي

2-15- محصولات جانبی

در این طرح غیر از محصول اصلی دو محصول فرعی نیز تولید و عرضه خواهد شد . که عبارتند از:

فروش گاز اکسیژن به میزان 160 کپسول 40 لیتری در روز ( سالیانه 4800 کپسول )

خمیر صابون و لرد مخازن

فصل سوم :

بررسي فني

3-1- مواد اوليه مورد نياز :

با توجه به مطالب فصل اول مواد اوليه مورد نياز عبارتند از :

روغن دانه وكنجاله سويا،آفتابگردان،پنبه،گلرنگ،كلزا،كنجد،بادام زميني و . . . اسيد فسفريك ، سود ، خاك رنگبر ، آب ، گاز هيدروژن ، بتا كاروتن ، آنتي اكسيدانت ، اسانس ، كاتاليست نيكل ، ورق گالوانيزه با روكش قلع .

اصلي ترين ماده اوليه توليد اين واحد روغن خام مي باشد . روغن هاي خام مورد استفاده در اين واحد توليدي عبارتند از روغن خام سويا / آفتابگردان / كلزا / تخم پنبه و . . . در حدود 80 % از روغن خام مصرفي با توجه به سيستم جامد سازي در كارخانه روغن سويا بوده و20 % باقيمانده آن مربوط به ساير روغن ها مي باشد . كه عملاً با توجه به ميزان افت روغن هاي مختلف قيمت ها در يك سطح مي باشند .

3-2- ميزان نياز به مواد اوليه ( برای هر تن محصول )

3-3- منابع تهيه مواد اوليه

ميزان روغن خام استحصالي از دانه هاي روغني كه در كشور توليد مي گردد ، حدود 10 % نياز كل مصرف كشور را تأمين و مابقي آن به صورت واردات از كشورهاي آرژانتين ، برزيل و . . . تهيه مي گردد .در حال حاضر مقدار 60 % از روغن خام مصرفي كشور توسط وزارت بازرگاني خريداري و در اختيار كارخانه جات توليد كننده روغن نباتي قرار مي گيرد . كه به صورت حق العمل كاري به منظور توليد و توزيع در سيستم كالا برگ در اختيار شركت بازرگاني دولتي قرار داده مي شود .

از سایر مواد اولیه خاک رنگبر ، کاتالیست نیکل ، بتا کارون و ورق حلب محل تامین خارجی داشته و بقیه از داخل کشور تامین میشود .

3-4- بررسي فرايند هاي توليدي و انتخاب تكنولوژي بهينه

تصفيه فرآيندي براي جداسازي ناخالصي ها از روغن هاي خام مي باشد . در جريان توليد روغن هاي خام توسط هر يك از روش هاي استخراج معمول صنعتي مقداري از مواد غيرگليسيريدي به روغن واردمي شود . اين ناخالصي ها طي يك سلسله عمليات كه به طور كلي تصفيه ناميده مي شود از روغن خارج مي شوند .

وجود ناخالصي هاي نامطلوب در روغن سبب تيرگي / كف كردن / دود كردن تشكيل رسوب در هنگام حرارت دادن روغن / كاهش پايداري روغن در مقابل اكسيداسيون و ساير واكنش هاي مي شود كه در جريان فرايند روغن مشكلاتي را به وجود آورده و از كيفيت محصول نهايي مي كاهد . اين ناخالصي ها شامل اسيدهاي چرب آزاد / فسفاتيد ها / و ساير مواد صمغي / مومها / رنگدانه ها / پر اكسيد ها و مواد معطر فلزات كمياب و غيره هستند .

هدف از تصفيه روغن زدودن ناخالصي هاي نامطلوب از روغن است به نحوي كه كمترين آسيب به گليسيريد ها رسيده و افت روغن به حداقل ممكن برسد . تصفيه روغن شامل صمغ گيري (Degumming ) / تصفيه قليايي ( Alkali Refining ) / بي رنگ كردن ( Bleaching / بي بوكردن (Deodorizati ) است.موم گيري( Dewaxing)/ و زمستانه كردن(Winterization ) فرايندخاص براي بعضي روغنهاي مايع است.كه درسرما(حرارت يخچال) ه دليل رسوب مومها وتري گليسيريد ها ي داراي نقطه ذوب بالا ( نظير استئارين ) شفافيت خود را از دست مي دهند . همچنين از آنجا كه در گذشته مردم به استفاده از روغن جامد عادت داشته و به دليل استفاده فراوان اين روغن در صنايع غذايي مختلف يكي ديگر از فرايند هاي متداول علاوه بر مراحل تصفيه فرايند هيدروژناسيون روغن به منظور توليد روغن جامد مي باشد .

3-5- محاسبه تجهيزات و ماشين آلات مورد نيا

3-6- بررسي ماشين آلات پشتيباني

3-7- نيروي انساني

3-8- بررسي فضا ، مساحت و نوع ساختمانها

كليه ساختمانهاي مورد نياز واحد بر حسب پا را مترهاي مختلفي همچون استقرار ماشين آلات با منظور نمودن كمترين ميزان تردد و اتلاف مواد در حين انتقال مواد بهینه طراحي شده و در نتيجه آن مساحت كل زمين و محوطه كارخانه نيز متناسب با مساحت كل ساختمانها و بر اساس شرايط عملياتي واحد محاسبه گرديده .

مساحت سالن توليد

فضاي مربوط به هر يك از بخش هاي توليدي با حجم عملكرد ، ميزان تردد انجام شده و فضاي اشغال شده توسط دستگاههاي موجود در آنها برآورد مي گردد . بخش هاي مختلف توليد عبارتند از سالن هاي تصفيه خانه و هيدروژناسيون مجموعاً داراي زير بناي 720 متر مربع بوده و در دو طبقه میباشد . اين بخش از سوله با دهانه 24 متر و ارتفاع 8 متر ساخته مي شود . همچنين از بخش هاي ديگر توليدي مي توان از بسته بندي (324 متر مربع سوله با دهانه 18 متر و ارتفاع 4 متر مربع ) و الكترو لايزر ( 216 متر مربع سوله با دهانه 18 متر و ارتفاع 4 متر مربع ) نام برد .

انبار مواد اوليه :

بدليل اينكه مهمترين ماده اوليه تشكيل دهنده روغن هاي خوراكي ، روغن خام بوده و آن نيز در مخازن فلزي ذخيره مي گردد . لذا اين انبار بيشتر براي دپوي ديگر مواد مورد نياز توليد از قبيل خاك رنگبر / سود سوز آور / اسيد فسفريك و كاتاليست نيكل و غيره و نيز مواد اوليه بسته بندي شامل انواع ظروف PET / حلبي / كارتن / ليبل و . . . است . فضاي مورد نياز اين انبار 500 متر مربع سوله با دهانه 18 متر و ارتفاع 4 متر مربع مي باشد .

انبار محصول :

در این انبار محصول نهایی که به صورت کارتن های بسته بندی شده و حلب های روغن نگهداری میشود ، یک سردخانه کوچک قرار داده میشود . ( زیرا کریستالهای جامد در داخل روغن به تدریج و به آرامی تشکیل میشود ) بنابراین مساحت در نظر گرفته برای این انبار 648 متر مربع و به شکل سوله ( با دهانه 18 متر و ارتفاع 4 متر ) در نظر گرفته شده است .

ساختمان تأسيسات :

اين ساختمان ها عبارتند از سالن ديگ بخار ( 324 متر مربع سوله با دهانه 18 متر و ارتفاع 4 متر ) / اتاق برق (100 متر مربع ساختمان آجري ) / تعمير گاه مكانيك و برق ( 30 متر مربع ساختمان آجري )

ساختمان آزمايشگاه :

بدليل ضرورت وجود ارتباط نزديك بين آزمايشگاه و توليد ، گوشه اي از طبقه ي دوم سالن توليد با مساحت حدود 100 متر مربع در نظر گرفته شده است .

ساختمان اداري و رفاهي :

با توجه به ضوابط موجود و همچنين كار پرسنل فعال در اين بخش ها ، مجموعاً 10 متر مربع به ازاي هر نفركارمند،فضای اداري منظور مي گردد . بدين ترتيب ساختمان اداري داراي مساحت 150 متر مربع مي باشد . همچنين ساختمان اداري شامل سرويس هاي بهداشتي و آشپزخانه / نماز خانه / غذا خوري / سالن رختكن است كه بر طبق استانداردهاي موجود به ازاي هر نفر در هر شيفت 5/1 متر مربع لحاظ مي شود . بنابراين حداكثر مساحت 1200 متر مربع مي بايستي در نظر گرفته شود . ( ياد آوري مي شود كه به ازاي هر 12 نفر در هر شيفت مي بايستي يك توالت ساخته شود يعني تعداد 5 دستگاه ) .

ساختمان نگهباني :

اين ساختمان شامل ساختمان اصلي نگهباني و بازرسي ورود و خروج کالا و همچنین دفتر كابل است كه مساحت 50 متر مربع براي آن كافي است .

استخرها

استخرهاي توليدي در فضاي باز ساخته شده كه شامل :

استخر آب صاف (3×10×10 متر ) + استخر آب چرب ( 3×15×10 متر ) + پمپ خانه ( 3×4×6 متر )كه مجموعاً برابر ( متر مكعب ) 822 = 3 × 274 خواهد بود . و استخر فاضلاب شامل حوضچه هاي چربي گيري و سيستم هوازي و سيستم ته نشيني و سيستم بستر خشك كننده ي لجن مجموعاً (متر مكعب ) 1800 = ( ميانگين عمق 3 × 600 ) است .

فونداسيون مخازن ذخيره :

بدليل سنگيني زياد وزن روغن خام موجود در مخازن ذخيره ي روغن نياز به فونداسيون مسلح با مساحت 300 متر مربع و بتن ريزي به حجم 300 متر مكعب مي باشد .

محوطه كارخانه :

اين مساحت معمولاً 3 برابر مساحت كل زير بناي ساختمان ها خواهد بود . كه در نهايت 1200 متر مربع فضا مورد نياز است . از اين ميزان 10 % آن معادل 1200 متر مربع به امر خيابان كشي و پاركينگ اختصاص يافته است . و مقدار 15 %‌ آن معادل 1800 متر مربع آن تبديل به فضا سبز خواهد شد . و مقدار 9000 متر مربع هم جهت طرح توسعه و اجراي فاز دوم كارخانه يعني احداث واحد روغن كشي باقي خواهد ماند .

ديوار كشي :

ديوار كشي بر اساس ارتفاع دو متر محاسبه مي گردد . مساحت دیواردور کارخانه تقريباً معادل ) متر مربع ) 1600 = 2 × m 800 برآورد شده است .

مساحت كل زمين :

مجموع مساحت زير بناي ساختمانها (4182 متر مربع) و مساحت كل محوطه كارخانه ( 12000 متر مربع )مساحت كل زمين مي باشد . كه با كسر 1200 متر مربع خيابان كشي 1800 متر فضاي محوطه كارخانه در نتيجه ي مقدار 9600 متر مربع باقي خواهد ماند . كه براي ايجاد واحدهاي روغن كشي و قوطي سازي در آينده ي مناسب مي باشد .

توضيح اينكه كل بناي مورد نياز به شكل ( سوله ) 2500 متر مربع و ساختمان آجري 1280 متر مربع در نظر گرفته شده است .

خدمات مورد نياز و تأسيسات عمومي دستگاهها ، تجهيزات و ماشين آلات آزمايشگاه ، تعميرگاه ، سيستم ترابري ، گرمايش ، سوخت رساني ، سرمايش ، آب رساني ، تهويه و هواي فشرده ، سيستم دفع آلودگي ، محيط زيست ، اطفاء حريق ، باسكول و برق و . . .

اين واحد توليدي همچون ديگر واحدهاي صنعتي براي انجام فعاليت هاي خود نيازمند مجموعه اي از تأسيسات و تجهيزات جانبي بوده كه همراه ماشين آلات خط توليد قادر به توليد باشند . تمام تجهيزات خط توليد احتياج به امكانات پشتيباني مانند آب ، برق ، وسايل نقليه ، و حمل و نقل گرمايش ، سرمايش ، اطفاء حريق ، آزمايشگاه ، تعميرگاه ، اثاثيه و لوازم اداري ، سوخت و . . . دارد .

3-9- برق رساني

با توجه به اين كه ماشين آلات اين واحد توليدي متكي بر انرژي الكتريكي مي باشند و با كمك نيروي برق كار مي كنند ، تأمين برق مورد نياز واحد از مسائلي است كه بايد مورد توجه قرار گيرد .

برق مورد نياز خط توليد با توجه به مشخصات فني دستگاهها و توان مصرفي آنها محاسبه مي گردد اضافه مصرف برق خط توليد براي حداكثر بار مصرفي در هنگام راه اندازي دستگاهها 30 % در نظر گرفته شده است .

توان برقي مصرفي ماشين آلات خط توليد در جدول ماشين آلات محاسبه مي شود .

برق مورد نياز ساختمانها به ازاي هر متر مربع w 15 و انبار محوطه w 10 مي باشد كه با توجه به مساحتهاي برآورد شده برق مورد نياز تأسيسات با توجه به ميزان بر مصرفي كولرها ، پمپهاي انتقال آب ، سيستم شوفاژ ، . . . و kw 20 و آزمايشگاه و تعميرگاه kw 30 محاسبه مي شود .

3-10- تأسيسات آب

برآورد آب مورد نياز كارخانه :

كليه فعل و انفعالات كه در قسمت هاي مختلف كارخانه بر روي روغن در حال تصفيه انجام مي گيرد . به وسيله گرم كردن در مرحله دوم به وسيله آب معمولي عملي خواهد شد . علاوه بر آن جهت مصارف آشاميدني و فضاي سبز آب از ضروريات اوليه مي باشد . بنابراين آب مورد نياز كارخانه به چهار بخش اساسي تقسيم مي گردد :

1 ) مصارف صنعتي

2 ) مصارف آشاميدني و بهداشتي

3 ) مصارف اضطراري

4 ) مصارف متفرقه و فضاي سبز

مصارف صنعتي كارخانه شامل آب مورد نياز ديگ هاي بخار / آب براي خنك كردن در سير كولاسيون چرب / آب براي خنك كردن در سير كولاسيون تميز و آب مصرفي در تصفيه خانه و هيدروژناسيون . مي توان m 5/2 آب براي مصارف غير قابل پيش بيني و 5/2 متر مكعب براي شستشوي سالنها در نظر گرفت ، ميزان آب مصرفي براي فضاي سبز و پرسنل :

آب مصرفي پرسنل m 5/5 = lit‌3500 = 150 × 35

آب فضاي سبز m 1 = m 6/0 = lit 5/583 = 3 × 5/194

آب مصرفي روزانه m 5/11 = 1 + 5/5 + 5

در کل مصرف کل آب مصرفی litr 120 در برآورد شده است .

3-11- تجهيزات و تأسيسات :

براي تأمين آب مصرفي تأسيسات و تجهيزات موارد ذيل مورد نياز است :

1 ) حفر دو حلقه چاه . كه البته با توجه به قرار گرفتن زمين كارخانه در شهرك صنعتي نياز به حفر چاه نمي باشد .

2 ) مخازن مرتفع آب

3 ) شبكه آب رساني ( توزيع )

4 ) دستگاه كلر زني

5 ) سختي گير آب براي ديگ هاي بخار و آب آشاميدني

كه كليه اين تجهيزات و تأسيسات در جداول مربوطه پيش بيني گرديده است . و در صورت عدم پيش بيني از محل ساير هزينه ها ميبايستي نسبت به تأمين آن اقدام گردد . در ضمن در اين طرح سعي خواهد شد نسبت به برگشت آب در سيستم اهتمام لازم به عمل آيد . تا از مصرف بي رويه آن جلوگيري بعمل آيد .

3-12- تجهیزات خط تولید

الف ) قسمت ساخت اكسيژن و هيدروژن

1 _ يونيت الكترولايزر

2 _ دستگاه ركتيفاير

3 _ رگلاتور مربوطه

4 _ ترانس مورد نياز

5 _ آب مقطر گيري

6 _ مخازن تحت فشار هيدروژن

7 _ Gass Hold‌ اكسيژن و هيدروژن

8 _ كمپرسور هيدروژن