قسمت اول : فصل اول
تاریخچه بیمه:
بخش اول: تاریخچه بیمه در جهان
پیشینه:
بیمه که شکل تکامل یافته تعاون وهمکاری بین افراد است از روزگار قدیم وبه اشکتل مختلف وجود داشته که در اینجا به چند نمونه اشاره میشود:
1- هامورابی پادشاه بابل در2000 سال قبل از میلاد مسیح قوانینی وضع کرده بود که بر اساس آن کاروان هایی که کالاهای تجاری حمل می کردند مورد حمایت قرار می گرفتند؛ بدین صورت که اگر مال التجاره های آنان مورد دستبرد،سرقت ویا حتی سایر حوادث قرار می گرفت وبه آنها خسارت وارد می شد اهالی شهر بلبل آن خسارتها را جبران می کردند.
2- در مصرقدیم، سنگتراشان ومومیاگران قوانینی وضع کرده بودند که در صورت فوت هر یک از اعضا سایرین هزینه های کفن ودفن او را بپردازند ویا وراث اورا مورد حمایت قرار دهند .
3- بیمه که شکل واقعی – ونه امروزی – اولین بار برای حمایت کشتی های تجاری در برابر خطرات دریا و دزدان دریایی بوجود آمد . ساز وکار این حمایت نیز از طریق وام دریایی بود؛ بدین صورت که وام گیرنده متعهد بود چنانچه کشتی حامل کالای او سالم به مقصد برسد مبلغی را به عنوان حق التضمین به وام دهنده بدهد ، اما اگر کشتی در اثر این دو عامل از بین می رفت وام دهنده از اصل وفرع وام خود صرفنظر می کرد.
پیدایش بیمه:
تا قرن 14 میلادی بیمه به شکل کنونی وجود نداشت وحتی بیمه های حمل ونقل دریایی که قبل از این زمان رایج بود منضم به قرارداد حمل ونقل کالا در کشتی بود وبه شکل مستقل نبود . قرن 14 مبدا پیدایش بیمه به شکل کنونی است ،از اواخر این قرن قرارداد بیمه از قرارداد حمل کالا در کشتی جدا شد وپس از آن بیمه های مستقل به سرعت رشد کردند.
یک قرن پس از آن عده ای از بازرگانان وتجار حرفه خود را منحصرا بیمه گری قرار دادند وبدین ترتیب بیمه گری حرفه ای رسما از قرن 15 شروع شد.
از نظر تاریخی بیمه های دریایی قدیمی ترین نوع بیمه ها هستند . پس از آن به ترتیب بیمه های آتش سوزی ، عمروسایر بیمه ها بوجود آمدند .
در مورد بیمه های آتش سوزی باید بگوییم که این بیمه از گذشته های دور در برخی کشورهای اروپایی نظیر بلژیک وآلمان وجود داشته است. مثلا در قرن 16 میلادی در شهرهای شمالی آلمان نظیر هامبورک، شهرداری ها اداراتی بنام دفتر آتش تشکیل داده بودند که در مقابل دریافت مبلغی ، خسارتهای وارده به افراد بیمه شده را که ناشی از آتش سوزی بود جبران می کردند. اما رشد وتوسعه بیمه آتش سوزی به آتش سوزی بزرگ لندن در سال 1666 باز می گردد. اولین بیمه نامه عمر نیز در سال 1583 میلادی (قرن 16) در کشور انگلستان صادر شد. بیمه های تامین اجتماعی نیز در یکصد ساله اخیر پا به عرصه وجود گذاشتند.
لویدز لندن:
در قرن 17 میلادی قهوه خانه های لندن نه فقط به عنوان قهوه خانه بلکه به عنوان مراکزی شده بود برای دور هم جمع شدن افراد واز مسائل مختلف سخن به میان آوردن وحتی انجام کارهای مختلف نظیر حراج کردن کالا ویا انجام معاملات بزرگ اقتصادی .در آن زمان صاحب یکی از قهوه خانه ها ادوارد لویدز بود که به کار بیمه گری نیز می پرداخت. قهوه خانه وی که در سال 1691 تاسیس شده بود به زودی شهرت یافت ومرکز بیمه های دریلیی گردید. پس از فوت لویدز خانواده اش حرفه اورا تا به امروز ادامه داده اند وهم اکنون موسسه لویدز از مراکز معتبر بیمه ای جهان است ودر بسیاری از کشورهای جهان شعبه یا نمایندگی دارد.
بیمه در عصر حاضر:
دو قرن اخیر نقطه اوج وگسترش صنعت بیمه در جهان بوده است . این امر با تشکیل شرکتهای متعدد بیمه در قرن 18 میلادی در انگلستان واروپای شمالی شکل گرفت. عمده رشته های بیمه ای که هم اکنون وجود دارند در همین یکی دو قرن اخیر پدید آمده اند.
بخش دوم: تاریخچه بیمه در ایران
سابقه:
سابقه بیمه در ایران- البته نه به شکل امروزی آن- به بیش از 300 سال پیش میرسد. بر اساس اسناد تاریخی,در زمان شاه عباس صفوی (در حدود سال 1047ه ش) نوعی بیمه باربری در ایران مرسوم بوده است ؛ بدین صورت که کاروان سرادار در نقش بیمه گر محموله کالای بازرگانان را در مقابل خطر دزدی و سرقت در داخل شهر وهمچنین جاده های خارج شهر بیمه می کرده است .حق بیمه نیز معادل 2درصد ارزش کالا بوده است .
اما به رغم این سابقه , تا اوایل قرن نوزدهم که انواع مختلف بیمه به شکل نوین آن در کشورهای اروپایی, آمریکا وحتی هندوستان رایج بود در کشور ما خبری از آنها نبود.
نخستین گام :
نخستین گام در راه شروع فعالیت های بیمه ای در لیران در سال 1269 ه.ش برداشته است در این سال , ناصر الدین شاه قاجار امتیاز تاسیس اداره بیمه و حمل ونقل را در سراسر ایران به لازار پولیا کف روسی برای مدت 75 سال وبه بهای ناچیزی فروخت . اما چون پولیا کف نتوانست ظرف مدت مقرر در قرارداد اداره بیمه را راه اندازی کند امتیاز مذکور خود به خود لغو شد .
شروع فعالیت:
شروع فعالیت بیمه ای در ایران به اوایل قرن 20 باز می گردد. در اوایل سلطنت احمد شاه قاجار دو شرکت بیمه روسی بنام های (نادژدا)و(کافکاز مرکوری) اولین شرکتهای بیمه ای بودند که در ایران شروع به کار کردند. هر چند این دو شرکت همزمان با انقلاب اکتبر جماهیر شوروی به کشور هایشان باز گشتند, اما پس از آنها شرکتهای دیگری از کشورهای انگلیس , آلمان و سوئیس فعالیت های بیمه ای را در ایران پی گرفتند.
سال 1310 نقطه عطفی در فعالیت بیمه ای در ایران است؛ در این سال قانون ونظام نامه ثبت شرکتها به تصویب رسید ومتعاقب آن بسیاری از شرکتهای خارجی اقدام به تاسیس شعبه یا نمایندگی در ایران نمودند.
تاسیس شرکتهای بیمه ایرانی:
"شرکت سهامی بیمه ایران " به عنوان اولین شرکت بیمه ایرانی در16 شهریور 1314 پا به عرصه وجود گذاشت. در تاسیس این شرکت از تجربیات و امکانات شرکت بیمه انگلیسی پولند استفاده شد. متعاقب این امر, قانون بیمه ایران در اردیهبشت 1316 و در 36 ماده به تصویب مجلس رسید. ابن قانون هم اکنون قابلیت اجرایی خود را حفظ کرده است. اولین شرکت بیمه به نام " بیمه شرق" در سال 1329 وپس از آن شرکتهای بیمه " البرز" و "آسیا" , نیز در سال 1338 تاسیس شدند.
بیمه پس از انقلاب اسلامی ایران :
در سال 1357 وقبل از پیروزی انقلاب اسلامی , در مجموع 15 شرکت بیمه با ترکیب یک شرکت بیمه دولتی ( بیمه ایران ) ,12شرکت بیمه ای خصوصی ( شامل: آسیا, البرز, دانا, آریا,امید, توانا,پارس,تهران,حافظ,شرق,ساختمان,ملی,کار) ودو نمایندگی بیمه خارجی ( اینگستراخ روسی, یورکشایرانگلیسی) در کشورفعالیت می کردند. با پیروزی انقلاب اسلامی صنابع مهم و بزرگ و از جمله صنعت بیمه, ملی شدند وفعالیت نمایندگی های خارجی نیز ممنوع شد.
13 آذر 1367 روز مهمی برای صنعت بیمه ایران محسوب می شود, زیرا در این روز قانون اداره بیمه به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید وبه موجب آن , چهار شرکت بیمه ایران, آسیا, البرز, دانا در بازار کشور فعال شدند. در ضمن این روز , " روز بیمه" نام گرفت. در سال 1337 نیز شرکت بیمه " صادرات و سرمایه گذاری " با مشرکت بیمه مرکزی ایران , شرکتهای بیمه وبانکها تاسیس شد که در ابتدا فقط در زمینه بیمه های اعتباری فعالیت می کرد, اما بعدا در سایر زمینه ها نیز بیمه نامه صادر نمود .
در تاریخ 6/6/1380 قانون تاسیس شرکتهای بیمه غیر دولتی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید وهم انون زمینه برای حضور مجدد شرکتهای بیمه خصوصی فراهم گردیده وتعدادی از جمله شرکت سهامی بیمه رازی , کار آفرین , توسعه وپارسیان پابه منصه ظهور گذاشته اند.
در تاریخ 6/6/1380 قانون تاسیس شرکتهای بیمه غیر دولتی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید وهم انون زمینه برای حضور مجدد شرکتهای بیمه خصوصی فراهم گردیده وتعدادی از جمله شرکت سهامی بیمه رازی , کار آفرین , توسعه وپارسیان پابه منصه ظهور گذاشته اند.
فصل دوم: مفاهیم کلی
بخش اول: تعریف بیمه
تعریف لغوی:
" بیمه " کلمه ای است فارسی از ریشه " بیم" به معنی " ترس وگریز " . معادل انگلیسی آن insurance و معادل فرانسوی آن assurance است . ریشه لاتین این کلمه securus است وبه معنای اطمینان, تامین و تضمین.
تعریف فرهنگستان ایران:
" عملی است که اشخاص با پرداخحت پولی , مسئولیت کالا یا سرمایه یا جان خود را به عهده دیگری می گذراند و بیمه کننده در هنگام زیان وی باید مقدار زیان را بپردازد ."
تعریف قانون بیمه :
بیمه عقدی است که بموجب آن یک طرف تعهد میکند در ازای پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر در صورت وقوع یا بروز حادثه , خسارت وارده بر او را جبران نموده یا وجه معینی را بپردازد.
تعریف فنی بیمه:
مجموع عملیات مشخصی که شخصی حقوقی بنام بیمه گر با گرد آوری افراد زیادی بنام بیمه گذاران ودریافت حق السهمی از هر یک از آنها به نام حق بیمه متعد می شود که در صورت وقوع حادثه و ایجاد خسارت به جبران آن اقدام کند.
بخش دوم : عقد بیمه
تعریف :
طبق قانون مدنی ایران " عقد عبارتست از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آنها باشد " قانون بیمه ایران نیز بیمه را نوعی عقد می داند و می گوید :" بیمه عقدی است که بموجب آن ....." (در صفحه قبل ذکر شد)
شرایط صحت عقد:
طبق قانون مدنی ایران برای صحت هر عقد معامله ای شرایط زیر لازم است :
قصد طرفین ورضایت آنها
اهلیت طرفین
موضوع معینی که مورد معامله باشد
مشروعیت جهت معامله
عقد بیمه در تمام موارد یاد شده با شرایط مصرح در قانون مدنی ایران مطابقت دارد که از این قرار است :
بند اول: در مورد شرایط قصد طرفین ورضایت آنها باید توجه داشت قرارداد بیمه بر اساس حسن نیت بیمه گر وبیمه گذار و اعتماد متقابل آنها منعقد می شود و بدون حسن نیت طرفین اصولا قرارداد بیمه باطل است .
بند دوم: قانون مدنی ایران شروط زیر را برای اهلیت ] استیفا[ قائل است : بلوغ , رشد وعقل .هنگام انعقاد قرارداد بیمه نیز این سه شرط رعایت میشوند . در مورد بلوغ : افراد زیر 15 سال مجاز به انعقاد قرارداد بیمه نیستند , افراد بین 15تا 18 سال نیز مشروط به جلب رضایت ولی میتوانند قرارداد بیمه را امضا کنند . در مورد رشد : قرارداد بیمه افراد غیر رشید با اجازه ولی آنها مجاز است و بدون آن اعتبار ندارد. در مورد عقل نیز قرارداد بیمه افراد مجنون باطل است . بطور کلی در مورد سه شرط یاد شده , قانون بیمه به این صورت مقرر نموده است که:
الف- قرارداد بیمه صغیر غیر ممیز ( زیر 15 سال ) ومجنون باطل است
ب- قرارداد بیمه صغیر ممیز ( 15تا 18 سال ) و غیر رشید با اجازه ولی آنها مجاز است.
بند سوم: موضوع بیمه نیزدر بیمه نامه کاملا مشخص است ؛ مثلا در بیمه آتش سوزی بیمه گذار می تواند خطرات اضافی را نیز علاوه بر خطرات اصلی بیمه کند . در این صورت باید تک تک خطرات اضافی در خواستی را مشخص کند . در کلیه بیمه نامه ها موضوع بیمه مشخص می شود و بدین ترتیب شرط سوم قانون مدنی ایران برای صحت عقود برآورده میشود .
خصوصیات عقد بیمه:
در حالت کلی , بیمه عقدی است لازم؛ بنا به تعریف قانون مدنی ایران :" عقد لازم آن است که هیچ یک از طرفین معامله حق فسخ آن را نداشته باشد مگر در موارد خاص" اما هر گاه یکی از طرفین یا هر دو بتوانند عقد رابه میل خود فسخ کنند آن عقد جایز است . در بیمه نیز در حالت کلی نمی توان قرارداد رابه میل خود فسخ کرد اما در بعضی موارد مثل بیمه عمر قرارداد بیمه برای بیمه گذار جایز اما برای بیمه گر لازم است .
بیمه عقدی است معوض : یعنی بیمه گر در مقابل در یافت حق بیمه متعهد جبران خسارت بوده و بیمه گذار نیز به خاطر تضمینی که دریافت میکند حق بیمه را می پردازد . پس بیمه یک قرارداد و عقد معوض و دو طرفه است.
بیمه عقدی است الحاقی: در قراردادهای الحاقی شرایط قرارداد را یکی از طرفین تهیه و تنظیم می کند و طرف مقابل می توتند آن را قبول ویا رد نماید.
بیمه عقدی است معوق: در عقد معوق ارزشی در مقابل ارزشی دیگر قرار می گیرد . در بیمه نیز تعهد بیمه گر و بیمه گذار در مقابل هم قرار می گیرد .
بخش سوم: اجزای بیمه
بیمه گر:
شخصی است حقوقی که درمقابل دریافت مبلغی به نام حق بیمه از بیمه گذار , تعهد می کند در صورت بروز حادثه , خسارت وارده را جبران نماید یا مبلغ معینی را به او بپردازد .
بیمه گذار:
شخصی است حقیقی یا حقوقی که پرداخت حق بیمه را بعهده می گیرد وجان ,مال ومسئولیت خود و یا دیگری را تحت پوشش بیمه قرار می دهد .
بیمه نامه :
سندی است که با توجه به پیشنهاد بیمه گذار وموافقت بیمه گر تنظیم می شود . بیمه نامه با عناوین شرایط عمومی , اختصاصی و ویژه مشخص می شود .
موضوع بیمه :
حادثه ای است که در صورت وقوع آن , بیمه گر باید تعهد خود را در مقابل بیمه گذار انجام دهد ؛ مثلا در بیمه آتش سوزی رخ دادن آتش موضوع بیمه است .
حق بیمه:
مبلغی است که بیمه گذار به بیمه گر می دهد تا بیمه گر در موقع بروز حادثه وایجاد خسارت , زیان وارده را جبران کند ویا مبلغ معینی به او بپردازد.
خسارت:
زیان وارده به مورد بیمه را در اثر حادثه , خسارت گویند . خسارت در بیمه عمر گاهی اوقات دارای مفهوم دیگری است و آن پایان قراردادبیمه است که باید سرمایه بیمه به بیمه گذار یا ذینفع پرداخت میشود .
فرانشیز:
سهم بیمه گذار از میزان خسارت را فرانشیز گویند . از آنجا که بیمه گذار نباید از خسارت ایجاد شده سود ببرد , همواره مبلغی از خسارت را به عهده خود او می گذارند تا او در زیان وارده سهیم باشد . به این طریق نقش بیمه گذار در لیجاد خسارت به حداقل می رسد.
بخش چهارم : شرایط بیمه نامه
بیمه نامه شامل مجموعه شرایطی است که درباره اساس قرارداد بیمه , تعهات طرفین قرارداد , موارد فسخ , و ابطال بیمه و نظایر آن بحث می کند وبه سه نوع
است :
شرایط عمومی :
شامل مسائل کلی قرارداد بیمه بوده و برای تمامی بیمه گذاران هر رشته بیمه ای یکسان می با شد . این شرایط نوسط شورای عالی بیمه تدوین شده است و در پشت بیمه نامه ها چاپ می شود .
شرایط خصوصی :
مخصوص هر یک از بیمه گذاران است که در آن مشخصات بیمه گذار , موضوع بیمه , حق بیمه , خطرهای بیمه شده , مدت قرارداد و میزان تعهد بیمه گر در آن قید می شود . شرایط خصوصی می تواند شرایط عمومی را در برخی اوقات – تا آنجا که مغایر قوانین آمره نباشد – نقض کند .
شرایط ویژه :
شامل توافقات خاص بیمه گر وبیمه گذار است ؛ مانند بیمه کردن خطرات استثنا شده در شرایط عمومی .
الحاقیه : هر گونه تغییری در مفاد قرارداد بیمه باید توسط الحاقیه صورت پذیرد .
بخش پنجم : انواع بیمه
بطور کلی دو نوع بیمه وجود دارد : 1- بیمه های اجتماعی 2- بیمه های بازرگانی
بیمه های اجتماعی :
اين بيمه ها ابتدا براي حمايت از طبقات ضعيف جامعه طراحي شدند وفلسفه ايجاد آنها كمك به طبقاتي از جامعه بود كه توان تامين نيازهاي خود را در سطح معمول نداشتند. اما در حال حاضر اين بيمه ها بسيار گسترش يافته و اقشار بسيار وسيعي از جوامع را در بر گرفته است. از ويژگي اين بيمه ها اجباري بودن آنهاست كه افراد شاغل در بخش هاي دولتي وغير دولتي طبق قانون بايد بيمه شوند.
در بيمه هاي اجتماعي خدمات زير ارائه مي گردد :
الف- كمك هاي درماني: شامل پرداخت هزينه هاي پزشكي ، غرامت ،حوادث وغيره .
ب- كمك هاي مالي: شامل پرداخت غرامت (بيكاري، نقص عضو،و....) پرداخت مستمري (باز نشستگي، از كار افتادگي،و...) و كمك هاي خانوادگي ( ازدواج، زايمان،...)
2- بيمه هاي بازرگاني :
اين بيمه ها براي ايجاد تامين در كار و فعاليت هاي اجتماعي واقتصادي طراحي شده اند كه در آنها علاوه بر جنبه كمك متقابل ، سود وزيان عمليات بيمه اي نيز مطرح است.؛ در حاليكه در بيمه هاي اجتماعي سود وزيان موسسات بيمه اصلا مطرح نيست ( زيان آنها از سوي دولت جبران ميشود )
بيمه هاي بازرگاني به دو دسته بزرگ بيمه هاي " زندگي" و"غير زندگي" تقسيم مي شوند ، بيمه هاي غير زندگي نيز به نوبه خود به بيمه هاي "اوال"و"مسئوليت"
تقسيم مي شوند.
بيمه هاي بازرگاني شامل:
الف- بيمه هاي زندگي:1- بيمه عمر 2- بيمه حوادث 3- بيمه درمان
ب- بيمه هاي غير زندگي : 1- بيمه اتومبيل 2- بيمه آتش سوزي 3- بيمه باربري 4- بيمه مهندسي 5- بيمه هواپيما 6- بيمه كشتي 7- بيمه مسئوليت 8- بيمه اعتباري .....
فصل سوم : اصول بيمه
1- اصل حسن نيت :
طرفين قرارداد بيمه بايد در نهايت پاكي وصداقت اين قرارداد را امضا كنند وبه تعهدات خود پاي بند باشند . اصولا طبق قانون مدني ايران ،شرايط صحت هر عقدي عبارت است از : اهليت طرفين، قصدو رضاي آنها ، مشروع بودن معامله ومعلوم بودن آن . اما در بيمه علاوه بر چهار شرط ، حسن نيت طرفين نيز جز شروط صحت آن است ودر صورتي كه رعايت نشود اصل قرارداد باطل است.
اصل حسن نيت هم بايد از سوي بيمه گر وهم از سوي بيمه گذار رعايت شود .
الف- در مورد بيمه گذار: بيمه گذار موظف است هنگام انعقاد قرارداد وهمچنين در زمان اجراي آن ، هر گونه اطلاعاتي را كه در خصوص ارزيابي ريسك بيمه مورد نياز است به اطلاع بيمه گر برساند ، خواه بيمه گر اين اطلاعات را در فرم پيشنهاد بيمه نامه خواسته باشد ويا نخواسته باشد .
ب- در مورد بيمه گر:
بيمه گر موظف است در سند بيمه نامه كليه تعهدات خود را بطور واضح ومشخص بيان كند ومواردي كه در پرداخت خسارت موثر است به اطلاع بيمه گذار برساند.
اصل غرامت :
هدف نهايي از بيمه جبران خسارت هاي ناشي از حوادث ودريافت غرامت ناشي از آن از بيمه گر است. بموجب اين اصل بيمه نبايد به منبع درآمد وسود بيمه گذار تبديل شود وجبران خسارت نبايد اورا در وضعيتي بهتر از قبل حادثه قراردهد. البته اصل غرامت در مورد بيمه هاي عمر وحوادث اشخاص صدق نميكند .
اصل نفع بيمه :
در بيمه هاي غرامتي وبر اساس اين اصل تصور بر اين است كه بيمه گذار ويا استفاده كننده از بيمه مايل است خطر بيمه شده به وقوع نپيوندد ودر واقع نفع او در اين است كه حادثه رخ ندهد وخسارتي ايجاد نشود . براي اينكه بيمه گذار نفع بيمه اي داشته باشد لازم نيست حتما مالك باشد بلكه افراد زير مي توانند مشمول اين قاعده بشوند : مالك محدود، راهن ومرتهن ، موجر ومستاجر، مسئول قانوني، امين ووصي، قيم ، طلبكار، كار فرما، زن وشوهر.
اصل جانشيني :
اصولا در بيمه مسئوليت بيمه گر در مقابل بيمه گذار در مواردي است كه حادثه در اثر عمل بيمه گذار ويا قوه قهريه باشد اما اگر افراد ديگري باعث بروز حادثه ويا ايجاد خسارت بشوند از نظر قانوني بيمه گر مسئول پرداخت خسارت نيست وبايد از وارد كننده خسارت هزينه آن طلب شود اما براي راحتي بيمه گذار در اين مواقع شركت هاي بيمه خسارت وارده را به بيم گذار مي پردازند و خود به عنوان جانشين او خسارت را از وارد كننده آن دريافت مي كنند .
اصل مشاركت ( تعدد بيمه ) :
تعدد بيمه به اين معناست كه براي يك شئ بيمه شده چند قرارداد بيمه مجزا وجود داشته باشد. تعدد بيمه لزوما موجب بطلان قرارداد بيمه نمي شود . اما اگر سه شرط زيرتواماً وجود داشته باشد تعدد بيمه خلاف اصل غرامت بوده و قرارداد هاي بيمه به غير از اولين قرارداد باطل است .
اصل داوري :
هر گونه اختلاف ومشكلي كه بين بيمه گر وبيمه گذار بروز نمايد بويژه از نظر فني قبل از طرح آن در دادگاه ، ترجيحاً از طريق سازش وتوا فق حل وفصل مي شود . اين كار هم براي بيمه گر وهم براي بيمه گذار فوائدي را در پي خواهد داشت : براي بيمه گذار به خاطر صرفه جويي در وقت ورها شدن از پي گيري هاي مداوم وبراي بيمه گر از جهت لطمه نخوردن به حيثيت كاري ومسائل ديگر . ساز وكار اصل داوري به اين صورت است كه وقتي بيمه گر وبيمه گذار پس از انعقاد قرارداد بر سر موضوعي با هم به توافق نرسند هر كدام يك داور را انتخاب مي كنند و اين دو ، نفر سومي را به عنوان سر داور بر مي گزينند . نتيجه مذاكرات و رأي گيري اين هيأت سه نفره براي طرفين لازم الاجرا است . اما در نهايت حتي پس از داوري اگر يكي از طرفين به حكم صادره اعتراض داشته باشد مي تواند آن را از طريق مراجع ذي صلاح ودادگاه پي گيري نمايد .
اصل علت نزديكي :
بايد بين خسارت ايجاد شده وخطر بيمه شده رابطه علت ومعلولي مستقيم وجود داشته باشد . مثلاً اگر هنگام آتش سوزي قسمتي از وسايل سوخت واز بين رفت اين خسارت از طريق بيمه آتش سوزي قابل جبران است ، امال اگر شخصي براي فرار از خطر آتش سوزي سراسيمه به خيابان دويد و زير ماشين از بين رفت چون فوت او مستقيماً به اتومبيل مربوط مي شود و غير مستقيم به آتش سوزي ، لذا پرداخت غرامت او از طريق بيمه آتش سوزي ميسر نيست وبايد از بيمه شخص ثالث استفاده شود .
8- اصل اتكايي :
توزيع ريسك پايه واساس اصل اتكايي را تشكيل مي دهد . بر اين مبنا بيمه گر براي اينكه ريسك پذيرفته شده را تا حد ممكن سر شكن كند و بين بيمه گران ديگر توزيع نمايد از بيمه اتكايي استفاده مي كند . با اين بيمه گر مستقيم حتي امكان آن را مي يابد.
يابد كه رسك هاي خيلي بزرگ را كه به تنهايي از عهده آن بر نمي آيد قبول كند و مازادش را به بيمه گران ديگر واگذار ميكند
فصل چهارم : چارت سازمانی
چارت سازمانی شرکت بیمه ای پوششگر شرق
مدیر عامل:
مدیر عامل این شرکت در واقع کار رسیدگی به همه واحد های صدور, واحد حسابداری, بازاریابها, کارشناس فنی , نظارت بر کار مدیر داخلی شرکت, تدارکات, بررسی و رسیدگی به گزارشات داخلی, تعیین جلسات هیات مدیره, رعایت قوانین ومقررات طبق بخش نامه بیمه و شعبه مرکزی شرکت, و .... در واقع نظارت بر اکثر امور بر عهده مدیریت شرکت می باشد.
مدیر داخلی:
مدیر داخلی در واقع کار مدیر عامل را در داخل شرکت راحت تر می کند وبه عنوان همیار مدیر عامل در اکثر کارهای مر بوط به مدیریت یاری می ساند .
واحد صدور:
واحد صدور به شاخه های زیر تقسیم می شود:
الف- واحد صدور بیمه آتش سوزی :
این واحد انواع آتش سوزی ها راشامل می شود که توسط کارمند مربوطه صادر می شود و قبل از صدور آن در واحد حسابداری مبلغ حق بیمه ازبیمه گذار طبق قانون بیمه دریافت می شود سپس شماره ای به آن تعلق می گیرد و در نهایت توسط واحد آتش سوزی بعد از ارائه اطلاعات لازم درباره مورد بیمه شده , صادر می شود و از ساعت 12 شب همان روز در صورت اینکه برگه پیشنهاد کامل باشد و صحت اطلاعات مندرج در آن توسط کارشناس بیمه مشخص شود , اعتبار پیدا می کند.
ب- واحد صدور بیمه اشخاص ( بیمه عمر و پس انداز):
دراین واحد بعد از تکمیل برگه پیشنهاد بیمه و ارائه آن به واحد حسابداری جهت رسیدگی های لازم ( همانند بیمه آتش سوزی عمل می شود) بیمه نامه صادر می شود.
ج- واحد اتومبیل:
در این واحد دقیقا همانند واحد های بالا عمل می شود و فقط حق بیمه آن با توجه به نوع اتومبیل بیمه شده فرق می کند.
4-کارشناس فنی:
کارشناس فنی بیمه در واقع کار رسیدگی و نظارت بر نوع بیمه شده و بررسی صحت اطلاعات مندرج در پیشنهاد بیمه را بر عهده دارد و همچنین در مواقعی که مورد بیمه شده در اثر آتش سوزی, تصادف, فوت , نقص عضو و ...... ادعای دریافت حق بیمه رادارد کارشناس فنی در محل حضور پیدا می کند و با توجه به نوع خسارت و بررسی های لازم, مبلغ پرداختی را تخمین می زند وآن را به مدیریت ارائه میدهد.
5-بازاریاب:
هر یک از بازیاب ها در این شرکت می کوشند تا بتوانند هم برای بیمه گذار و هم برای شرکت بیمه و نیز برای افزایش حق الزحمه خود کاری از پیش ببرند و با معرفی انواع بیمه های صادره در این شرکت و همچنین در مورد مزیتهای بیمه کردن مورد بیمه بیمه گذار , توجه بیمه گذار را به خود و جلب می کنند و اطمینان آنها را بدست می آورند. سپس با مراجعه بیمه گذار به شرکت بقیه کار را به واحد های صدور مربوطه و واحد حسابداری واگذار می کنند.
6- تدارکات:
در این واحد کلیه خرید های شرکت , کارهای مربوط به بیرون از شرکت از قبیل وصول چکهای شرکت, خرید اقلام, رسیدگی به چکهای برگشتی, و... توسط واحد تدارکاتن صورت می گیرد.
7- واحد حسابداری:
که این واحد خود به 2 بخش مالی و حسابدار تقسیم می شود:
الف: واحد مالی:
این واحد کار شماره دادن به بیمه نامه ها و نوشتن اطلاعات مربوط به اسماد دریافتنی در برگه های مربوط به خود این اسناد و همچنین اسناد پرداختنی , دریافت حق بیمه بر اساس مصوبه قانون بیمه, وارد کردن این اطلاعات در سیستم کامپیوتری, مغایرت گیری با صورتحساب بانک و ........... را بر عهده دارد.
ب- واحد حسابدار:
حسابدار شرکت نیز مسئولیت تهیه گزارشات , تنظیم و تهیه دفاترقانونی , وارد کردن کلیه اطلاعات مربوط به واحد صدور و واحد مالی در سیستم حسابداری شرکت, تهیه صورت حقوق و دستمزد , پرداخت حقوق , پرداخت حق بیمه هایی که بیمه گذاران به شرکت پرداخت کرده اند در صورت درخواست برگشت حق بیمه خود و ابطال بیمه مربوطه, مغایرت گیری , ارائه گزارشات لازم به مدیریت, تهیه صورت های مالی شرکت همچون سود وزیان, ترازنامه , صورت سود و زیان انباشته را بر عهده دارد.
قسمت دوم: انواع بيمه
فصل پنجم: بيمه آتش سوزي
بخش اول:
مقدمه: بيمه آتش سوزي از قرن 17 ميلادي به بعد و مخصوصآ پس از آتش شوزي بزرگ لندن در سال 1666 رشد وتوسعه يافت. بروز انقلاب صنعتي وايجاد كارخانجات، مؤسسات توليدي وصنعتي، نيز كمك مؤثري به رشد هر چه بيشتر بيمه هاي آتش سوزي كرد.
تعريف : آتش در لغت به معني احتراق تؤام با شعله است. بر اين اساس سوختن آهسته ، اكسيداسيون، تغيير رنگ وبو دادن ، تخمير ونظاير آن به معني آتش سوزي نيست و طبعا تحت پوشش بيمه نامه آتش سوزي نمي باشد.
خطرات مورد تعهد: در بيمه آتش سوزي خطرات ناشي از آتش ، صاعقه، انفجار تحت پوشش بيمه است.
خطرات اضافي: خطرات تبعي يا پيرو آتش سوزي كه با پرداخت حق بيمه اضافي همراه بيمه نامه آتش سوزي تحت پوشش بيمه قرار مي گيرند. اين خطرات عبارتند از: زلزله، سيل، توفان، سقوط هواپيما و هلي كوپتر، تركيدن لوله آب و..........
خطرات خارج از تعهد: خطرات زير، خارج از تعهد بيمه گر است؛ مگر آنكه خلاف آن در بيمه نامه قيد شده باشد.
جنگ، آشوب وبلوا، اعتصاب، قيام و...........
زمين لرزه، آتش فشان، ريزش زمين، سيل، طغيان رودخانه و..........
تآتش شسوزي اتلتبا
3-انفجار مواد منفجره مانند ديناميت، تي ان تي و ................
4- فعل وانفعالات هسته اي و..............
اموالي كه بيمه نمي شوند :
مسكوكات ، پول، اوراق بهادار، فلزات قيمتي به هر شكل، جواهرات و ........
هر گونه اسناد و نسخ خطي
هزينه بازسازي نقشه، جمع آوري مجدد اطلاعات ويا تنظيم دفاتر بازرگاني و غيره
مراحل صدور بيمه نامه هاي آتش سوزي :
مراحل سه گانه صدور بيمه آتش سوزي به قرار زير است:
پيشنهاد بيمه : اولين مرحله صدور بيمه نامه ، تكميل پرسش نامه پيشنهاد بيمه است . اين پرسش نامه حاوي سؤالاتي براي شناسايي بيمه گذار و همچنين خطر مورد بيمه است . بيمه گذار مؤظف است با صداقت كامل به سؤالات پرسش نامه پاسخ دهند . در صورت كتمان يا اعلام نادرست بيمه گذار اگر عمدي باشد بيمه نامه باطل است و اگر غير عمدي باشد بيمه گر حق فسخ نامه را خواهد داشت.
بازديد اوليه : پس از تكميل پرسش نامه ، مورد بيمه توسط بيمه گر بازديد مي شود و صحت مطالب مندرج در پرسش نامه مورد برسي قرار مي
گيرد. در مواردي كه سرمايه بيمه پايين باشد- نظير بيمه آتش سوزي منازل مسكوني- ممكن است بازديد اوليه صورت نگيرد.
3- صدور بيمه نامه: پس از طي مراحل ياد شده ، در صورتي كه بيمه گر موافق بيمه كردن موردباشد بيمه نامه صادر خواهد شد. اصل بيمه نامه نزد بيمه گذار خواهد ماند .
محاسبه حق بيمه:
حق بيمه با توجه به سرمايه بيمه شده وبر اساس تعرفه بيمه آتش سوزي مصوب شوراي عالي بيمه تعيين مي گردد.
مثال: ارزش بناي يك منزل مسكوني 100 ميليون ريال و ارزش اسباب آن 50 ميليون ريال است. حق بيمه آتش سوزي منازل مسكوني 0.3 در هزار است،حق بيمه آن به شرح زير محاسبه مي شود: 45000= 1000/0.3* (50000000+100000000)
مدت بيمه نامه :بيمه نامه آتش سوزي مانند ساير بيمه هاي ديگر معمولآ از 24 ساعت روز معين شروع مي شود و تا ساعت 24 روز معين( مثلآ يكسال بعد) خاتمه مي يابد. مدت بيمه آتش سوزي معمولآ يكسال است، براي زمانهاي كمتر از يكسال تعرفه كوتاه مدت و براي زمان مازاد بر يكسال تعرفه روز شمار استفاده مي شود.
فسخ بيمه نامه: بيمه گر وبيمه گذار هر زمان كه بخواهند مي توانند تقاضاي فسخ قرارداد بيمه را بكنند.در اين صورت : - اگر تقاضاي فسخ از طرف بيمه گذار باشد حق بيمه قرارداد تا آن زمان بر اساس تعرفه كوتاه مدت محاسبه مي شود و مابقي مسترد خواهد شد.
اگر تقاضاي فسخ از طرف بيمه گر باشد حق بيمه قرارداد تاآن زمان بر اساس تعرفه روز شمار محاسبه مي شود و مابقي مسترد خواهد شد.
نكته : مبلغ حق بيمه بر اساس تعرفه كوتاه مدت بيشتر از مبلغ آن بر اساس تعرفه روز شمار است.
ابطال بيمه نامه :
قرارداد بيمه بر اساس موارد زير ابطال خواهد شد:
كتمان يا اعلام نادرست عمدي بيمه گذار
بيمه كردن اموال به قيمتي بالاتر از قيمت واقعي به قصد تقلب
بيمه مضاعف مورد بيمه در مقابل همان خطر و مدت نزد بيمه گر ديگر با قصد تقلب
ايجاد خسارت عمدي
بيمه خطري كه قبلآ تحقق يافته است
بخش دوم : خطرات اضافي
بيمه زلزله:
بيمه زلزله چون معمولآداراي توتر كم اما شدت بسيار بالاست، چندان مطلوب بيمه گران نيست. بيمه اتكايي نمودن خطر زلزله نيز اغلب مشكل است و در صورت امكان بيمه گران اتكايي حق بيمه بالايي را اتخاذ مي كنند.