خلاصه طرح
| نام محصول |
بازیابی نقره از فیلم و محلول ظهور فیلم |
|
| |
|
|
|
| ظرفیت پیشنهادی طرح |
٧٥٠ کیلوگرم نقره در سال |
|
| |
|
|
|
| موارد کاربرد |
صنایع عکاسی، رادیولوﮊی، دندانپزشکی، زیورآلات |
|
| |
|
|
| |
|
|
|
| مواد اولیه مصرفی عمده |
محلوهای فیکس و فیکس بلیچ و فیلم های کارکرده |
|
| |
رادیولوﮊی |
|
| |
|
|
|
| کمبود محصول (سال ١٣٩٠) |
کمبود نقره در کشور زیاد است و واردات این فلز طی |
|
| |
سال ٨٤ حدود ٤٠ تن به اشکال مختلف بوده است. |
|
| |
|
|
|
| اشتغال زایی (نفر) |
١٢ |
|
| |
|
|
|
| زمین مورد نیاز (٢(m |
١٠٠٠ |
|
| |
|
|
|
| |
اداری (٢(m |
١٣٠ |
|
| زیربنا |
بازیافت (٢(m |
١٥٠ |
|
| |
انبار (٢(m |
١٠٠ |
|
| |
|
فیلم کارکرده رادیولوﮊی : ٥/١٦ تن |
|
| |
|
محلول فیکس و بلیچ فیکس : ٩٩٠٠٠ لیتر |
|
| میزان مصرف سالانه مواد اولیه اصلی |
سود سوز آور : ١ تن |
|
| اسید سولفوریک : ١ تن |
|
| |
|
|
|
| |
|
اسید نیتریک : ٥/٢ تن |
|
| |
|
مواد افزودنی : ١٠ تن |
|
| میزان مصرف سالانه |
آب (٣(m |
٣٠٨٥ |
|
| برق (kw) |
٢٠٠ |
|
| یوتیلیتی |
|
| گاز (٣(m |
١٦٠٠٠ |
|
| |
|
| |
ارزی |
٠ |
|
| سرمایه گذاری ثابت طرح |
ریالی (میلیون ریال) |
٥٧٨٤ |
|
نام و کد محصول
طرح مورد بررسی بازیابی نقره از فیلم عکاسی و محلول ظهور فیلم های عکاسی است. این طرح از جمله طرحهای بازیابی بوده که محصولات حاصل از آن فلز ارزشمند و قیمتی نقره و همچنین محلول ثبوت می باشند. در این طرح فرآیند بازیابی در ارتباط با صنایع عکاسی و استحصال فلز ارزشمند نقره مورد بررسی قرار می گیرد.
نکته حائز اهمیت در تفاوتی است که بین دو فرآیند بازیابی و بازیافت وجود دارد:
بازیابی فرآیندی است که طی آن، یک ماده که قابلیت استفاده مجدد داشته و بتواند دوباره در یک فرآیند و یک ترکیب شرکت نماید، از یک محلول یا یک کامپاوند بدون تغییر در خواص آن استحصال گردد.
بازیافت فرایندی است که طی آن مواد زاید جدا شده و به عنوان ماده خام برای تولید محصولات جدید به کار گرفته می شود. به بیان دیگر بازیافت عبارت است از بازگرداندن مواد قابل استفاده به چرخه تولید و یا طبیعت.
در واقع در فرآیند بازیابی ماده دوباره به حالت اولیه برگردانده می شود و هم می تواند تحت همان فرآیند قرار گیرد و هم تحت سایر فرآیندها (به عنوان مثال در بازیابی نقره از محلول ثبوت و فیلم های رادیولوﮊی، نقره به حالت اولیه بر میگردد و می توان از این نقره هم در عکاسی و رادیولوﮊی استفاده نمود و هم آن را به صورت شمش، وسایل تزئینی و... درآورده و یا حتی در سایر فرآیندهای شیمیایی و فیزیکی دیگر مورد استفاده قرار داد.) ولی در فرآیند بازیافت مواد پس از جداسازی و تجزیه (فیزیکی یا شیمیایی)
ممکن است شکل اولیه را نداشته باشند و به عنوان ماده اصلی فرآیند بکار نمی روند بلکه به صورت افزودنی و مواد کمکی فرآیندها مورد استفاده قرار می گیرند. (به عنوان مثال در بازیافت زباله ها، مقوا و لاستیک، لاستیک ها به صورت پودر درآمده و مثلاﹰ به عنوان بهبود دهنده خواص آسفالت به کار می روند.)
آنچه مسلم است هر دو فرآیند در راستای بهبود شرایط زیست محیطی و بالا بردن ارزش افزوده مواد به صورت استفاده مجدد از آنها یا به شکل اولیه و یا به صورت های دیگر می باشند.
همانطوریکه بیان شد محصولات طرح عبارتند از نقره و محلول ثبوت. بنابراین لازم است که ابتدا خلاصه ای در مورد نحوه استفاده از نقره و محلول ثبوت در فرآیند عکاسی و رادیولوﮊی بیان گردد و سپس به بررسی طرح حاضر پرداخته شود.
فرآیندهای انجام شده برای ثبت تصویر در عکاسی عبارتند از: نوردهی ، ظهور ، ثبوت ، شستشو. ]١[
الف ) نوردهی]١[
در نتیجه هدایت نور، خواه به وسیله دوربین عکاسی دلخواه و خواه بوسیله هر دستگاه عملی دیگر، بر روی سطحی حساس، تصویری پدید آمده و ثبت میشود که" تصویر مخفی "نامیده میشود. تصویر مخفی، قابل رویت نبوده و فقط با اعمال روشهای خاص بعدی یعنی عمل ظهور می توان آن را قابل رویت ساخت و در حقیقت، زمانیکه مواد عکاسی (فیلم تخت، فیلم حلقهای، کاغذ) در دوربین یا دستگاه چاﭖ ، نور میبینند، هالوﮊنهای نقره درون امولسیون آنها به وسیله نور متاثر شده، موجب بروز فعل و انفعالات شیمیایی میشود و در نتیجه تصویر مخفی بوجود میآورد که بعدها در اثر عمل ظهور قابل رویت می شود.
امولسیون های عکاسی
خمیر مایه حاصل از پخش یکنواخت هالوﮊنهای نقره (کلرور نقره یا برمورنقره یا یدورنقره) ﮊلاتین را
"امولسیون عکاسی" می نامند. تهیه امولسیون یکی از کارهای دقیق و حساس در عکاسی است و مراحل تولید آن به شرح زیر میباشد. معادله شیمیایی که اساس تولید امولسیون عکاسی میباشد، عبارت است از:
٣+ KCl → AgCl + KNO ٣AgNO
برای تهیه امولسیون به شکل ساده آن، محلول ده درصد نیترات نقره را به محلولی که شامل ﮊلاتین و کلرورپتاسیم است، افزوده و آن را به شدت به هم میزنند، به این ترتیب، بلورهای بسیار ریز کلرور نقره (AgCl) به تدریج و به مقدار زیاد بدست میآید. سپس امولسیون حاصل را تا میزان مشخصی که معمولاﹰ حدود ٩٠ درجه فارنهایت (٣٣ درجه سانتیگراد) است، برای چندین ساعت حرارت
میدهند. طی این عمل بلورهای هالوﮊن نقره (کلرور نقره) که بسیار ریز و دارای حساسیت کم است در محلول حل شده، به دانه های بزرگتر تبدیل میشوند که این دانهها هم یکنواختتر و هم نسبت به نور حساستر هستند.
ب ) فرایند ظهور در عکاسی]١[
فرایندی که طی آن، در اثر فعل و انفعالات شیمیایی محلولهای ظهور با املاح نقره نورخورده درون امولسیون، تصویر مخفی به تصویر قابل رویت تبدیل میشود، عمل ظهور نامیده می شود. تصویر مخفی، متشکل از بلورهای بسیار ریز نورخورده املاح نقره است و زمانی که در تماس با ظاهر کنندهها قرار میگیرد، هالوﮊنهای نقره به نقره آزاد، احیا شده و از تجمع نقره آزاد، تصویر شکل میگیرد و عامل ظهور نیز اکسید میشود.
ج) فرایند ثبوت در عکاسی]١[
به دنبال عمل نوردهی، فقط قسمتهایی از مواد حساس به نور، تبدیل به تصویر مخفی شده که بعد از مرحله ظهور نمایان میشود. بخشی که تحت تاثیر نور قرار نگرفته و در مرحله ظهور تغییری نکرده است، با نورخوردن محدود، سیاه میشود. برای جلوگیری از این امر، از محلولهای شیمیایی خاصی به نام
"حمام ثبوت "استفاده می شود. در واقع مقصود از به کار بردن حمام ثبوت این است که هالوﮊنهای نقره نور نخورده را از امولسیون جدا کرده و بدین وسیله تصویری ثابت و دایمی حاصل می شود. حمام های ثبوت حاوی ترکیبات تیوسولفات سدیم و تیوسولفات آمونیوم برای حل کردن هالوﮊنهای نقره، اسید ضعیفی مانند اسید استیک برای خنثی کردن ماده قلیایی که ممکن است از محلول ظهور به محلول ثبوت انتقال یابد، سولفیت سدیم به عنوان ماده نگهدارنده یا محافظ، زاجها به عنوان سخت کننده امولسیون جهت جلوگیری از بوجود آمدن آسیبهای احتمالی فیزیکی مانند خراش و غیره هنگام شستشو، بافرها برای ثبت PH محلول.
فرایند شستشو در عکاسی]١[
در فرآیند عکاسی، از آب جهت زدودن مواد شیمیایی که در هر مرحله، درون امولسیون بوجود میآید و به خاطر عدم انتقال آن مواد به مراحل بعدی که سبب آلوده شده آن میگردد، استفاده می شود.
همچنین، از آب جهت شستشوی نهایی استفاده میشود تا مواد شیمیایی باقیمانده در امولسیون از آخرین مرحله آن (مرحله ثبوت) نیز کاملاﹰ زایل شده و باعث خرابی تدریجی تصویر نشود.
با مقدمهای که بیان شد نقش نقره در فرآیندهای عکاسی و رادیولوﮊی مشخص گردید. محلولهای ثبوت در اثر استفاده های مکرر خواص خود را از دست داده و دیگر قابل استفاده نیستند. از طرفی فیلم های ظاهر شده رادیولوﮊی نیز پس از بهره برداری به محیط دور ریز شده که خود باعث آلودگیهای زیست
محیطی میگردند. این فیلم ها (که در نزد مردم با نام نگاتیو شناخته می شوند) نیز حاوی مقدار قابل توجهی
نقره هستند.
این طرح در
طبقهبندی صنایع از جمله طرحهای بازیابی بوده و در آمار طرحهای تولیدی و در
دست اجرای وزارت
صنایع و
معادن با عنوان" بازیابی نقره از محلول ظهور فیلمهای رادیولوﮊی"
ثبت گردیده که کد آیسیک ٣ آن
٣٧١٠١٢١٢ می باشد. ]٢[
نقره یکی از عناصری است که از گذشته های دور و دورانهای باستان به عنوان یک فلز شناخته شده و مورد استفاده واقع می شده و از آن در کتابهای فراعنه مصری، که قدمت این کتابها به حدود ٣٦٠٠ سال قبل از میلاد مسیح بالغ میگردد، یاد شده است. از نقره ، ٢٥ ایزوتوﭖ رادیواکتیو شناخته شده اند که دارای اجرام اتمی ١٠٢ الی ١١٧ میباشند. نقره معمولی از دو ایزوتوﭖ با جرمهای ١٠٧ و ١٠٩ تشکیل شده است.
نقره یکی از عناصر شیمیایی، با نشانه Ag ، دارای عدد اتمی ٤٧ ، وزن اتمی ٨٦٨٢/١٠٧ و در گروه یک فرعی
(IB) جدول تناوبی قرار گرفته است. نقره فلزی سفید مایل به خاکستری و براق است و از نظر شیمیایی یکی از فلزات سنگین و از جمله فلزات نجیب و از نظر تجارتی عنصری گرانبها تلقی میگردد.
نقره خالص فلزی براق و نسبتاﹰ نرم است که تا اندازه ای سخت تر از طلاست. زمانیکه این فلز پرداخت شود، دارای درخشندگی می شود و میتواند ٪٩٥ از نور تابیده به خود را بازتاب نماید.