دانلود طرح توجیهی پرورش قارچ

پیشگفتار

موضوع تحصیل فرزندان امروز یکی از دغدغه های مهم خانواده های کشورمان را تشکیل می دهد. این دغدغه بیشتر به دلیل وابستگی آینده ی فرزندان به میزان توفیق آنها در تحصیل و طی مراحل دوره ی موتوسطه و ورود به دانشگاه به وجود می آید.

اگر چه این دل نگرانی ها برای اعتلا و ارتقای تحصیلی فرزندان و در کل نظام آموزش وپرورش نقطه ای امید بخش و خوشایند است . در چهره ای دیگر  نوعی اضطراب و تشویق برای خانواده ها و دانش آموزان فراهم می نماید که چنانچه فردی نتواند مراحل تحصیل را به شکلی موفق و با نمراتی عالی طی نماید و راهیابی او به دانشگاه دچار اشکال گردد  دیگر نمی تواند فردی موفق و شهروندی مؤثر به لحاظ اجتماعی به شمار آید.

به نظر می رسد نظام تربیتی ما باید به گونه ای برنامه ریزی نماید که از سویی پیشرفت تحصیلی و کارآیی اموزشی را بالا ببرد و راه های مؤثر بر پیشرفت تحصیلی را برای اعتلای آموزشی در پیش گیرد واز دیگر سو نظام اجتماعی ما داشتن مدارک تحصیلی دانشگاهی را تنها ملاک شاخص برای توفیقات اجتماعی و شغل یابی مطمح نظر قرار ندهد  بلکه شایستگیهای فردی   ابتکارات انسانی و تلاشهای سازنده ی افراد را هم به عنوان ملاک های اعتباری برای شاخص های اجتماعی  معیار های شغل یابی وتامین نیازمندی های شغلی مورد توجه قرار دهد.

اگر به متقاضیان ورود به دانشگاه ها بنگریم می بینیم که خیل عظیمی از مشتاقان  آرزومند ومتقاضی راهیابی به دانشگاه هستند  اما ظرفیت پذیرش دانشگاهها علی رغم توسعه ی فراوان آن در سالهای اخیر  تنها قادر است بخش محدودی از این متقاضیان را جذب نماید. لذا بسیاری از افرادی که به دانشگاه راه نیافته اند با احساس خاص  از عدم توفیق و نوعی شکست تصوری نامطلوب نسبت به آینده با خود همراه خواهند داشت. در صورتی که اگر واقع بینانه به موضوع بنگریم  ما در جامعه ی خود به عده ی معدودی که دارای تحصیلات دانشگاهی باشند نیازمندیم نقطه همان عده ی مورد نیاز را باید در دانشگاه ها بپذیریم ومورد تربیت قرار دهیم تا بتوانیم به تناسب نیاز به جذب آنها بپردازیم.بنابر این اگر بیش از عده ی مورد نیاز دانشجو بپذیریم هم سرمایه ی بیشتری را به هدر خواهیم داد و هم در جذب نیروهای مازاد دچار اشکال خواهیم شد. در واقع در هیچ جامعه ای این طور نیست که همه ی فارغ التحصیلان نظام متوسطه وارد دانشگاه شوند. بلکه صرفا افراد علاقه مند و مشتاق ادامه ی تحصیل که درصدی محدود از فارغ التحصیلان نظام متوسطه را تشکیل میدهند متقاضی ادامه ی تحصیل و راهیابی به دانشگاه هستند.

ریشه یابی این موضوع در جوامعی که فقط عده ی محدودی از جوانان متقاضی راهیابی به دانشگاه می باشند  به شکل و نحوه ی نگرش اجتماعی و شغلی آن جوامع بر می گردد.یعنی اینکه ملاک ارزش و تشخص اجتماعی فقط به تحصیلات دانشگاهی نیست و در ثانی ملاک استخدام وشغل یابی هم به مدارک دانشگاهی محدود نمی شود.

به طور قطع اگر این ملاک ها به صورت ساختاری در جامعه اصلاح گردد و معیار توفیقات انسانی از مدرک تحصیلی به نحوه ی تلاش وتکاپو وخلاقیت های فردی گسترش یابد واز سوی دیگر ارزشهای اجتماعی برای خانواده ها به جای خلاصه شدن در تحصیلات دانشگاهی به ارزش های اخلاقی  تلاش وخلاقیت های فردی  پای بندی و وفاداری به ارزش های ملی و اعتقادی تعمیم پیدا کند  می توان از سیل متقاضیان برای تحصیلات دانشگاهی کاست که در این صورت از زیان های اقتصادی و آثار روانی وعاطفی ناشی از عدم راهیابی به دانشگاه تا حدود زیادی پیشگیری می شود وبه جای آن واقع بینی بر مناسبات انسانی حاکم می گردد.

موضوع تحقیق

طرح خود اتکایی مدارس شبانه روزی  (پرورش قارچ)

مقدمه

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران  تقاضای مردم بویژه روستانشینان جهت دستیابی فرزندانشان به آموزش وپرورش تشدید گردید در مقابل این تقاضاهای روز افزون  آموزش وپرورش  از یک سو با محدودیت امکانات و منابع انسانی  پراکندگی وکمی جمعیت و گستردگی روستاها مواجه بوده است واز سوی دیگر تعهدات نظام در قبال پاسخگویی به نیازها و لزوم پای بندی به محرومیت زدایی و تحت پوشش کامل آموزش وپرورش کشور با علاقه مندی کامل مصمم شدند در مورد نحوه ی ادامه تحصیل خیل فارغ التحصیلان دوره ی ابتدایی و لزوم توسعه ی آموزش راهنمایی تحصیلی در نقاط روستایی و عشایر با استفاده از مدارس شبانه روزی چاره جویی نماید.

اینکه چرا باید آموزش وپرورش در جامعه ی روستایی مورد توجه بیشتری قرار گیرد دلایل و توجیهات متعددی دارد که به بخشی از انها اشاره می گردد:

الف. آگاهی روزافزون روستانشینان پس از انقلاب شکوهمند اسلامی از یک طرف و لزوم محرومیت زدایی وکاهش فاصله ی شهر وروستااز لحاظ فرصت های آموزشی وشاخص هایی مانند نرخ های گذر تحصیلی دانش اموزان از یک دوره به دوره ی تحصیلی دیگر  همواره لزوم برنامه ریزهای آموزشی بیشتر برای فرزندان روستائیان را ایجاب می کند.

ب. توسعه ی اقتصادی اجتماعی  فرهنگی روستا منوط به ایجاد فرصت های آموزشی است و تامین و تربیت نیروی انسانی مولد وکار آمد و ماندگار در روستا ها در بخش های مختلف بخصوص و بخش های اموزشی و بهداشتی توجه به توسعه ی مدارس در روستاها را طلب می کند.

ج.آموزش عمومی حق مسلم آحاد جامعه است و نمی توان روستازادگان را صرفا به دلیل ساکن بودن در روستا ها از تعلیم وتربیت محروم ساخت.

د.گرفتن پیام های لازم در زمینه های کشاورزی  بهداشتی فرهنگی و اجتماعی به وسیله ی رسانه های گروهی از سوی کشاورزان (ساکنین روستا) مستلزم امادگی فکری افراد جامعه ی روستایی است و سرمایه گذاری وبرنامه ریزی وتلاش مجریان در ابعاد فوق الذکر بدون تحقق آموزش عمومی ناکام وبی نتیجه خواهد بود.

یکی از عمده ترین علل تاکید بر توسعه ی مدارس شبانه روزی در روستاها این است که قریب به نیمی از دانش اموزان فارغ التحصیل در دوره ی ابتدایی مناطق روستایی محروم عملا به مدرسه راهنمایی تحصیلی دسترسی ندارند ودلیل عمده این وضعیت این است که ضوابط سازمانی و درجه بندی مدارس موضوع شیوه نامه ی شماره ی 194/140/100مورخ6/6/73 تاسیس مدرسه راهنمایی تحصیلی در روستاها را با کمتر از 75 نفر دانش آموز مجاز نمی دانداز این رو در روستاهای کوچک با جمعیت دانش اموزی اندک عملا نمیتواند به تاسیس مدرسه راهنمایی تحصیلی عادی مبادرت نماید.

در پاسخ به نیازها وتقاضاهای مذکور سیاست توسعه ی مدارس متمرکز(شبانه روزی وروستامرکزی)سرلوحه ی برنامه های وزارت اموزش وپرورش در روستاها قرار گرفته واوّلین مدارس شبانه روزی در سال تحصیلی 55/54 در 9 استان کشور راه اندازی گردید(1) سپس در مناطق روستاهایی که راههای ارتباطی مناسبی داشتند طرح استقرار مدارس مورد توجه قرار گرفته و در دهکده های محور (مرکزی)مدارس روستا مرکزی تاسیس گردید در این مدارس دانش اموزان از روستاهای اقماری با وسیله ی نقلیه ی اجاره ای به مدرسه یمرکزی منتقل می گردند.

در توسعه ی مدارس روستایی  خیّرین  نیکوکاران و ادارات وبنیادهایی مانند کمیته ی امداد  هلال احمر و بنیاد مستضعفان  نیز یار ویاور آموزش وپرورش شده و به تاسیس خوابگاههای دانش آموزی مردمی مبادرت نمودند.به هر حال روند توسعه و گسترش مدارس متمرکز به ویژه شبانه روزی در سنوات اخیر تشدید شده است

امید است یافته های این پژوهش راهگشای مناسبی برای عوامل اجرایی مدارس شبانه روزی باشد و دانش اموزان را با شیوه های جدید کشاورزی آشنا نموده ونیز راهی برای ایجاد در امد برای مدارس خود ورفع پاره ای از مشکلات مالی آنان باشدو بتواند انگیزه ی دانش اموزان را نسبت به ادامه ی تحصیل در مدارس شبانه روزی تقویت نماید و نهایتا به تعالی و تکامل نظام آموزش وپرورش در جامعه ی روستایی بیانجامد[1].

معرّفی مدارس شبانه روزی

تعریف : مدارسی هستند که برای دانش آموزان روستاهای کم جمعیّت پراکنده ی کوهستانی و سردسیر که امکان ادامه ی تحصیل آنان در مدارس عادی روزانه وروستا مرکزی مقدور نیست در مناطق روستایی وعشایری تاسیس می گردد ودانش آموزان از طریق آزمون ورودی پذیرفته شده واز امکانات آموزشی  خوابگاه  وسایل وامکانات تغذیه حمام  امکانات

ورزشی بهره مند می شوند وضمنا با توجّه به بخشنامه ی 75 وزارتخانه پنجشنبه ها تعطیل می باشد.

امروزه توسعه و رشد پایدار در زمینه های اقتصادی وفرهنگی وآموزشی در هر کشوری منوط به ایجاد فرصت های آموزشی برای همه ی اقشار جامعه می باشد و یکی از شاخص های کشور های توسعه یافته و یا در حال توسعه  میزان پوشش تحصیلی در مقاطع مختلف تحصیلی می باشد.

با این رویکرد و در راستای تحقّق عدالت آموزشی به ویژه در مناطق محروم روستایی وعشایری نظام آموزش وپرورش کشور یا اجرای برنامه ها و طرح های مختلف از جمله تا سیس و توسعه ی مدارس شبانه روزی عادی و نمونه دولتی زمینه ی جذب و ادامه تحصیل خیل کثیری از دانش آموزان مناطق مزبور را فراهم آورده است.مدارس شبانه روزی ضمن فراهم آوردن امکانات آموزشی برای دانش آموزان روستاهای کم جمعیت  پراکنده و دور افتاده که به مدارس عادی دسترسی ندارند  امکانات خوابگاهی وتغذیه ای نیز برای آنان مهیّا می نمایند. این مدارس علاوه بر افزایش پوشش تحصیلی توانسته اند تا حدودی از مهاجرت دانش اموزان روستایی و خا نواده های آ نان به  شهرها جلوگیری نمایند.

اگر چه تاسیس وراه اندازی اکثر مدارس شبانه روزی در راستای سیاست های کلان نظام آموزش و پرورش کشور بنا به ضرورت و با تاکید بر افزایش پوشش تحصیلی مناطق محروم صورت گرفته است  امّا بدیهی است که به موازات این اقدام شایسته به سیاست هاو اهداف تعیین شده برای نظام آموزش و پرورش طی برنامه ی پنج ساله ی توسعه مبنی بر ارتقای کیفیت آموزش وپرورش و نیز در راستای اهداف تاسیس مدارس شبانه روزی و ایجاد زمینه ی مناسب جهت تحقق آن اهداف از جمله:

-جلوگیری از هدر رفتن استعداد ها وتوانایی های نوجوانان مناطق روستایی

- ارتقای سطح کیفی آموزش وکاهش افت تحصیلی

- فراهم نمودن زمینه های مناسب برای تربیت دانش آموزان

- استفاده ی بهینه از نیروی انسانی  امکانات و اعتبارات آموزش وپرورش در مناطق کم جمعیت.

- استفاده ي بهينه از نيروي انساني امكانات و اعتبارات آموزش وپرورش در مناطق كم جمعيت.

خود اتّكايي مدارس راهنمايي تحصيلي شبانه روزي

رشد اقتصادي وتوسعه ي اجتماعي و فر هنگي يك جامعه مستلزم استفاده ي بهينه از منابع طبيعي سرمايه ونيروي انساني كارآمد مي باشد كه در جوامع گوناگون بيشترين نقش در اين زمينه بر عهده ي مدرسه است.

پيشرفت وموقعيت در مساله تربيت به تمهيد مقدمات خاص و فراهم بودن امكانات وتجهيزات كافي در مدرسه وابسته است. مدرسه جايي است كه تعليم وتربيت رسمي در آن جريان دارد. لذا بايد محيطي باشد كه موجب پرورش فكر و شكوفايي انديشه ي دانش آموزان وآماده نمودن آنان براي زندگي گردد. از اين رو در فعاليت هاي آموزشي با توجه به پيشرفت علوم و فنون به اين باور مي رسيم كه وظيفه ي ما در فرايند آموزش تنها انتقال مفاهيم علمي نبوده بلكه ضروري است با سازماندهي صحيح ومناسب محيط مدرسه زمينه ي انتقال تجارب وكسب مهارت هاي زندگي را براي دانش آموزان فراهم سازيم.

فصل دوم:

تاریخچه قارچ

قارچ يك غذاي ارزشمند

قارچ یک ماده غذایی با پروتئن بسیارزیاد است که لازم است به طور شایسته تری مورد تبلغ قرارگیرد.

این سبزی بسیار گرانبها است که می تواند به طور قابل ملاحظه ای صدمات ناشی از سوء تغذیه رادر کشور مابر طرف نماید.با وجودآنکه بیشتراز20نوع قارچ درکشورما می رویداما تنها سه نوع ازآنها توانسته اند مورد توجه عموم قرارگیرند.که شامل:

قارچ دکمه ای وصدفی وکاه برنجی(چینی) می باشند.این قارچ ها ازآن جهت که دوفاکتورغذائیت وخوشمزگی رادر کنارهم دارند از طرف کشاورزان توانسته اند به احترام درخور شان خوددست یابند.در قسمت های شمالی کشور قارچ می تواند

حتی در زمستان نیزرشد کند.

برای رشد کلاهک های قارچ دمای لازم می بایست بین26-25درجه سانتیگراد

باشد.اما زمانی که کلاهک هادر مرحله سوزنی شکل خود می باشند بیشتر به دمای بین 16تا19درجه سانتیگراد احتیاج دارند.ازآنجایی که روش های قدیمی کاشت قارچ راازنظر کنترل سرعت رشد محصول نمی توان به کار برد به همین خاطر امروزه توجه چندانی به روش های سنتی پرورش قارچ نمی شود اما روش های جدید هم ازجنبه های علمی وهم از نظر به دست آوردن محصول بیشتر کاربردی تر شده اند.استفاده از این غذا از زمان های بسیار دور درکشورما مورد توجه بوده است اما آنها تنها به عنوان یک نوع سبزی طبیعی مشاهده می شوند وبازده محصول آنها مورد توجه نبوده است.نظر سایر کشورهای پیشرفته در هند نیز قارچ به صورت وحشی رشد می کند.

پرورش قارچ به هیچ وجه پیشنهاد مشکلی نیست.اما تنها نکته تهیه بستری است که قارچ ها را می خواهند بر روی آن پرورش دهند زیرا اگر این بسترها به بیمارهای مخصوص آلوده کننده قارچ آلوده شده باشند می توانند رشد محصول را به شدت به عقب بیاندازند.

روش های بهینه سازی شده ساده تر از روش های عمومی لازم الاجرا جهت رفع هر گونه آلودگی به روش سنتی است.

قارچ به عنوان یک سبزی طبیعی در جنگل ها رشد می کند وحتی می تواند در نیمه جنگل ها وسرزمین های باز ومراتع نیز این کار را انجام داد.بیشتر این قارچ ها جنبه خوراکی دارند که پس از جمع آوری برای فروش به بازارهای محلی آورده می شوند.

تاریخ:

کارلیل می گوید:طبیعت به تنهایی عتیقه ای باستانی است که قدیمی ترین هنر آن قارچ است.این یک حقیقت است که قارچ ها در این قدمت شریک می باشند داستانی عجیبی در مورد قارچ ها وجود دارد که به آلیس در سرزمین عجایب بر می گردد.این داستان بر می گردد به نوعی قارچ که اگر فردی یک طرف از آن را بخورد باعث می شود به سرعت قدش بلند شود ووقتی طرف دیگر آنرا بخورد می

تواند وزن زیاد خود را به سرعت کاهش دهد وبدین طریق و به واسطه این قارچ می تواند خود را همیشه متوازن نگه دارد.

اولین نکته ای که در گیاه شناسی ما باید بدانیم این است که فرآیند رشدونمو گیاهان درآغاز با تحول تدریجی و به وجود آمدن خزه ها آغاز شده است و به تدریج توسط قارچ ها ادامه پیداکرده است.یک بخش از قارچ شناسی مربوط می شود به چرخه زندگی این دسته از گیاهان که این علم سیمای رشد این گیاه را بررسی می کند.مایکولوژی(mycology)در حقیقت گرفته شده از کلمه یونانی و باستانی مایک(myke)است که به معنی هر چیز فنجانی شکل است.

دسته بزرگی از خانواده قارچ ها بدین شکل می باشند که از یک ساختمان گنبدی شکل بر روی یک ساقه نسبتاکلفت وکوتاه تشکیل یافته اند.در ریجودازمانی که ما از کنار سومارسا عبور می کنیم به نوعی نوشیدنی محرک بر می خوریم.که این

نوشیدنی از عصاره تکه های نوعی قارچ معروف به نام آمانیتا موسکاریاتهیه شده است.سومارسانوعی نوشیدنی مقدس است که هندیان قدیم به منظور پرستش جانجا(janja)آن را به خدایان خود تقدیم می کردند.

بررسی های جدید دانشمندان به تازگی نشان داده است که این نوشیدنی از افشره یک نوع قارچ تهیه شده است. اسم یکی از محققان این پرونده

واسون(1969.G.R.wasson)است که آمریکایی الاصل می باشد.در گواتمالا می توان ردپای قارچ هارا بر روی غارها آن مناطق ودر نقاشی های باستانی

واساطیری که برروی دیوارهای آن غارها وجود دارندیافت.در مسوپوتامی از آنجا

که قارچ ها را به عنوان هدایایی به خدایان تقدیم می کنند به این گیاهان احترام خاصیگذاشته می شود.این مطالب توسط افراد مطلع وکار کرده بر روی نقاشی های باستانی حکاکی ها مجسمه های موجود و سایر موارد باستانی به دست آمده است.درهمه تمدن های قدیم نمونه ای از قارچ را می توان به عنوان مایه افتخار یافت. حتی در بلغارستان می توان از نوعی قارچ نام برد که از طرح آنبه عنوان تمبر در بعضی از موارد استفاده می شده است.

در اروپای قدیم بهره برداری از قارچ ها به عنوان نوعی امتیاز شاهانه محسوب می گردیده است. زیرا که این گیاهان هم قابل احترام بوده وهم به عنوان نوعی وسیله تجملاتی شاهانه محسوب می گردیدند.

وقتی که امپراتوری رامان به اوج قدرت وافتخار خود رسید اول اقدام به جمع آوری گرانبهاترین چیزها از سراسر عالم به سرزمینهای امپراتوری روم نمود,آنطور مورخان رومی آورده اند(AD23-AD79)دربین این چیزها دو نوع قارچ وجود داشت به نام های آمانیتاسیزاریا و بولتوس الودیس که به عنوان لذیذ ترین هدیه در ظروفی ساخته شده از فلزات گرانبها به آن سرزمین برده شده بود.

نه تنها در روم بلکه در سراسر اروپا همیشه قارچ به عنوان نوعی هدیه تجملاتی بین افراد سطح بالای اجتماع پیش کش می گردیده است.بندهایی ویژه از قانون در قرون وسطی (1100-1400AD)وجود داشت که حتی این قوانین وضع شده در مورد قارچ,توسط طبقه اشراف هم بدون چون و چرا اجرا می گردید. این قوانین,برروی حیوانات اهلی و دست آموزی که در منزل نگه داری می شوند هم تاثیر می گذاشت وحرکات آنها را محدودتر می کرد.

حیوانات مشمول قانون نظیر سگ ها,خوک ها و پرندگان و سایر موارد هم می گشت که در مناطقی زندگی می کردند که درآن نواحی از جنگل می توانست برای طبقه اشراف و پادشاهان قارچ یافت درآن روزها قارچ ها به عنوان یک غذایی خوب و قابل کشت و زرع در محدوده گسترده به عنوان یک نوع مد,پرورشداده شده وهدیه داده می شد بدون آنکه به نوع سیاه و سفید آن اشاره ای شده باشد.

نوشته ها در مورد فرهنگ قارچ پروری بر می گردد به زمان سلطنت و پادشاهی لوئیس چهاردهم امپراطورکبیرفرانسه که درفواصل(1715-1638)زندگی می کردهاست.اما اولین متن علمی نوشته شده در فرانسه در این مورد توسط تورنیفودت در سال1707نوشته وچاب گردید.

پرورش قارچ برروی کپه ای از سبوس ویا کاه برنج به عنوان اولین گام در پرورش قارچ توسط آن نویسنده بیان گردیده واز آن برای کود دادن به باغ هاو000نیزبه کار می رفت.خیلی از انواع جذاب قارچ را, می توان برروی توده ای از پسماندهای گیاهی پرورش داد.

در دوره های بعد متخصصان و قارچ شناسان فرانسوی,اقدام به بهینه سازی انواع روش های پرورش قارچ کرده اندکه این فرآیند تا کنون نیز ادامه دارد. انگلیسی ها به سرعتاز مردم فرانسه روش های پرورش قارچ را فراگرفته اند.

در دهه اخیر از قرن بیستم,انگلیسی ها توانستند بذر طبیعی قارچ را تهیه وجهت پرورش در سایر کشورها ,نظیر آمریکا,تولید و صادرکنند.اما به غیر از آمریکا به آلمان,دانمارک و استرلیا نیز فرستاده شد.در اواخر قرن نوزدهم,دو قارچ شناس معروف فرانسوی به نام های ماتروکات و کونستاتینا(1894)توانستند دو مانع بزرگ در سر راه پرورش قارچ را توسط کارهای تحقیقاتی دامنه داری که انجام دادند بر طرف نمایند.

اولین کار آنها درمان بیماری مزمن از لامول(mycogona perniciosa)توسط

گوگرد دود کننده بود و دومین اختراع آنها پرورش بذر عاری از هر گونه آلودگی بعد از رویاندن هاگ های قارچ است که می توانست در گسترده سازی فرهنگ پرورش قارچ به صورت علمی موثرباشد.

اما بر خلاف تصور این تکنیک خیلی مورد توجه عموم قرار نگرفت,در1902,

خانم فرگوسن ازکردن روشی را توضیح داد که بدین طریق توانست به طور عریض قارچ ها را برویاند.در سال 1905,دوگار دانشمند آمریکایی روشی کاملا جدید را در پرورش قارچ از بافت های قارچ ابداع نمود.این تکنیک فورا توانست در میان پرورش دهندگان قارچ غوغا به پا نماید.

چون که این فرآیند نسبت به پرورش قارچ از هاگ ها روشی مطمئن تری در زمینه تخمین میزان محصول برداشتی به دست می دهد. احتیاجی نیست که بگوییم که این روش سبب بالارفتن تولید صنعتی قارچ در کشورهای توسعه یافته شده است.

در سال1918, لامبرت در آمریکا اقدام به فروش بذرها ویا هاگ های قارچ جمع آوری شده در بطری های شیشه ای,به پرورش دهندگان قارچ کرد.این تکنیک از رویانیدن هاگ ها در شرایط استریل و سپس تزریق آنها به بطری شیشه ای که محتوای کود اسبی استکه قبلا آنرا هم استریل کرده اند تشکیل یافته است.

در طول چهار دهه اخیر از قرن حاضر یک گلخانه مناسب برای پرورش قارچ در طول یک سال می تواند از روش های ابتکاری و متنوعی برای کنترل رطوبت,دما

و تهویه مناسب بهره برداری کند واین امر بسیار ساده گشته است.کشاورزان فرانسوی به طور تجربی دریافتند که نقش گچ پاریس جهت ساخت بستر مناسب پرورش قارچ طوری که هم گرد باشد و هم دانه دانه, بسیار حائز اهمیت است.

در سال 1936,پیگر مشاهده کرد که وجود سنگ گچ(caso)در بستر فوق العاده واجب است زیرا که سبب تسریع در رشد قارچک ها می گردد.

سیندن در سال 1932 تکنیک استفاده از غلات در تهیه و ساخت بذر را ابداع و به صورت مقاله ارائه نمود. در طول جنگ جهانی دوم سازمان کشاورزی آمریکا اعلام کرد که قارچ یک ماده سرشار از مواد غذایی است که می تواند با محاسبه زمان یکسان در رقابت با سایر گیاهان خوراکی معروف, نسبت به زمین مورد استفاده و کوددهی و آبرسانی و سایر موارد گوی سبقت را از آنها برباید.

در اواسط صده اخیر اتحادیه قارچ کاران در انگلیس و ایرلند تشکیل گردید.این واحد وظیفه تحقیق و بررسی جهت حل مشکلات قارچ کاران,به صورت تخصصی در این شاخه رابرای کشاورزان سراسر کشور بر عهده داشت و بعدها گروهی از ناشران تحت عنوان میدلند اقدام به نشر کتاب های استاندارد مرجع و دوره ای جهت افزایش بهره وری صنعتی از قارچ کردند و سپس تکنیک پرورش قارچ در کیسه های پلیمری شکل گرفت که به سرعت توانست نظر کشاورزان را در این زمینه جلب کند.

فرهنگ کاشت قارچ با در نظر گرفتن روش بن لیت جهت حذف بیماری های قارچ به سرعت شروع به گسترش کرد و حالا کشورهایی که اقدام به هدایت کشاورزان به این منظور کرده اند عبارتنداز:

ژاپن,کره,ایتالیا و مالزی.

فصل سوم:

کشت و پرورش قارچ صدفی

پرورش قارچ صدفي : از آنجايي كه پرورش قارچها معمولا” در محيطي بسته انجام مي شود؛ لذا قارچهاي صدفي را مي توان در هر منطقه جغرافيايي و با هر نوع آب و هوايي كشت كرد.اين قارچــــها مي توانند اختـــلاف درجه حرارت 16 تا 30 درجه سانتيگراد را تحمل كنند. در يك انبار با مساحت 80 متر مربع : در یک انبار ۸۰ متری بيش از يك تن قــارچ مي توان توليد كرد. زمان لازم براي اين كار حدود 2 ماه بوده و اولين برداشت پس از يك ماه بدست مي آيد. اين جزوه براي توليد قــارچ صدفي درسطحي پايين تراز اين ميزان نوشته شده بديهي است جهت توليد در مقياس بالا دانش فني بيشتري مورد نياز مي باشد؛ كه در كلاسهاي تئوري عملي ارائه خواهد شد . فضاي مورد نياز : براي كشت قارچ صدفي مي توان از يك اتاق ؛ زيرزمين ؛ انبار متروكه ؛يا هرمكان خالي ديگر كه داراي سقف مناسب باشد استفاده نمود.اين مكان بايد توانايي نگهداري دماي اطاق راداشته باشد بطوريكه ؛ تاحد امكان از اختلاف شديد درجه حرارت جلوگيري كند . محيط كشت قارچ صدفي : محيط كشت قارچ صدفي از كاه گندم ؛ کاه جو ؛ کاه برنج ؛ تراشه چوب صنوبر.... تهيه مي شود. در اين كشت از خاك و كود استفاده نمي شود بنابراين هيچگونه آلودگي زيست محيطي ندارد . نحوه كشت قارچ صدفي : كاه وكلش خرد شده را يك شب در آب گذاشته تا كاملا”مرطوب ؛سپس مدت 2 تا 3 ساعت در آب جوش پاستوريزه مي شود .براي اين كارمي توان از يك بشكه خالي استفاده كرد .زمان پاستوريزه كردن از وقتي محاسبه ميشودكه آب به نقطه جوش رسيده باشد.جهت اطمينان خاطر بهتر است از دماسنج الكلي براي سنجش دماي آب جوش استفاده شود. سپس كــاه را آبكش كرده آنرا به حال خود رها مي كنند تا پس از چند ساعت خنك شود؛ بطوريكه بالمس كردن كاه با پشت دست ؛ هيچگونه گرمايي احساس نشود . بذر زني : پس از اينكه كاه كاملا خنك شد با 3 تا 5 درصد اسپان( اسپان= بذر قارچ ) مايه زني مي شود به اين منظوربراي هر 10كيلوگرم كاه پاستوريزه شده مقدار400 تا 500 گرم بذرقارچ اضافه و مخلوط ميشود. مخلوط حاصل درون كيسه هايي به قطر 45 تا50 سانتيمتربا ارتفاع 80 تا 150سانتيمتر ريخته سپس سطح آن كمي فشرده شده تا رطوبت كاه حفظ گردد. پس از بستن سر كيسه آنرا به محيطي كه از قبل بعنوان سالن كشت در نظرگرفته شده انتقال داده واز سقف آويزان ميكنند. مي توان كيسه هاي كشت شده را روي زمين هم قرار داد. كنترل دما و نور : از اولين روز كشت تا مدت 25 الي 30 روز دما روي 24 درجه سانتيگراد نگهداري شده ؛در صورت امكان محيط را تاريك مي كنند. نورخورشيد براي قارچ صدفي مناسب نيست.پس ازاينكه سطح كاه پوشيده ازتارهاي سفيد رنگ و ظريف قارچ صدفي شد. سوراخ هايی به فاصله 20 تا 25 سانتيمتر و به اندازه كف دست در اطراف كيسه كشت شده ايجاد و با آ بپاشي مداوم كف سالن رطوبت محيط را افزايش مي دهند . در اين زمان دما به 20 درجه سانتيگراد كاهش داده مي شود. وجود نور يك لامپ در اين زمان ضروري بوده و با عث افزايش محصول مي شود .قارچها پس از يك هفته ديگر آماده برداشت مي با شند . آبياري : زماني كه كيسه ها پاره مي شوند ؛ چنانچه رطوبت محيط پايين پاشد ؛ سطح كاه خشك شده و بايستي با مقادير خيلي كم آب ؛ بصورت اسپري آبياري شوند . آبياري ممكن است روزي دو بار يا بيشتر انجام شو د. بايد توجه داشت كه آبياري 48 ساعت قبل از برداشت قارچها متوقف شود. پس از برداشت محصول ميتوان آبياري را ادامه داد. ميزان توليد : ميزان توليد از هر كيسه طي 4 تا 5 چين يا بيشتر در حدود 2 تا 4 كيلوگرم قارچ تازه ميباشد .

در مکان هاي کوچک براي حفظ رطوبت مي توانيد  با اسپري نمودن بدنه بستر از خشک شدن آن جلوگيري کنيد و اگر چنانچه بدنه بستر خشک شد مي توان نسبت به آبياري آن اقدام نمود. براي بالا بردن ميزان رطوبت مي توانيد کف اطاق  را دائما با آب خيس نماييد، بهتر است از دستگاه بخار ساز يا در صورت امکان از کتري آب جوش استفاده کنيد. براي تشکيل کلاهک و تغيير رنگ آن نور کافي لازم است. (مراجعه به درس قبل) نور طبيعي اطاق، براي کشت کافي است. از ورود حشارت، بيماري ها و آلودگي ها  به داخل مکان پرورش حتما ممانعت گردد و در صورت مشاهده مگسهاي ريز ( مگس سرکه ) نسبت به مبارزه با آنها اقدام گنيد. در صورتي که بذر آماده استفاده مي کنيد به چند نکته بايد توجه کنيد: 1- کيسه نايلوني حاوي بذر (اسپان) قارچ سالم بوده و فاقد پارگي يا چسب خوردگي مي باشد. 2- دانه هاي اسپان(بذر) قارچ فقط به رنگ قهوه اي(رنگ غلات) يا سفيد(ناشي از رشد ريسه ها يا ميسليوم قارچ خوراکي) بوده و فاقد رنگ سبز يا سياه يا نارنجي( بيماري کپکي) مي باشد. 3- داخل نايلون بذر(اسپان) قارچ فاقد هرگونه قطرات آب مي باشد. 4- دانه هاي بذر (اسپان) قارچ حالت دانه بندي داشته و در صورت چسبيدگي با فشار دست به راحتي دانه دانه شود. 5- پنبه درب نايلون بذر(اسپان) قارچ سالم بوده و آلوده و کثيف نباشد. در صورت تهيه بذر (اسپان) قارچ مناسب، امکان نگهداري آن در يخچال (دماي 4- 6 درجه بالاي صفر) تا 21 روز ميسر مي باشد. کشت در قفسه يا تاقچه: (کشت در قفسه در يک نگاه) مرحله قبل از تخمير و آماده کردن بستر، پاستوريزه و پر کردن، بذر زني، دوره نهفتگي، ميوه دهي، برداشت محصول، تخليه کشت در بطري: در اين روش بطري ها را از بستر پر کرده و آن را استرليزه کرده. آنها را در دماي 17-18 درجه سانتي گراد و رطوت 65-70 درصد قرار مي دهند. حدود 25-20 روز طول مي کشد که به مرحله ميوه دهي برسد. کشت روي کنده درخت: (درمناطق معتدل) دو روش اساسي براي کشت قارچ روي قطعات درخت وجود دارد. کشت روي قطعات بزرگ چوب، کشت روي قطعات کوچک چوب در اين روش اسپان را روي قطعات درخت مي ريزند و در شرايط مناسب رشد مي دهند.

متاسفانه به علت عدم آشنايي برخي از فعالان بخش توليد قارچ صدفي به فنون بازاريابي صحيح و ارايه نامناسب قارچ، ويا ارايه قارچهايي با كيفيت پايين به بازار و همچنين وجود رقابت ناسالم در بين توليد كنندگان قارچ صدفي، درحال حاضرتوليد قارچ به صورت صنعتي عليرغم نياز بازار، سودآوري پاييني دارد. عدم اطلاع رساني صحيح وبعضا ارايه اطلاعات غلط و ناكافي و خودداري از تصوير وضعيت حال و آينده بازار قارچ صدفي در زمان ارايه مشاوره و ... از سوي برخي از واحدهاي ارايه خدمات مشاوره توليد قارچ نيز بر اين بازار آشفته ، دامن زده است . لذا خواهشمند است قبل از اقدام به توليد قارچ صدفي اطلاعات كاملي از وضعيت بازار و فروش آن در منطقه مورد نظرتان به دست آوريد روش توليد قارچ صدفي ابتدا مواد سابستريت ( مانند كاه گندم ، برنج و...) را در آب مي جوشانيم تا كاملا استريل شوند . سپس با بذر قارچ صدفي تلقيح نموده ودر داخل كيسه هاي پلاستيكي كه از قبل آماده كرده ايم ميريزيم و به اتاق رشد منتقل ميكنيم. قارچ صدفي معمولا پس از سه هفته نمايان مي شود . در صورتيكه اتاق مورد نظر شرايط مناسبي از نظررطوبت ، دما ، نور و ... داشته باشد واز بذر مرغوب استفاده شود ، كيسه ها ( كمپوستها ) تا مدت سه ماه به طور اقتصادي قارچ توليد خواهند كرد.هر كيسه در طول دوره سه ماهه بين سه تا شش كيلو قارچ توليد خواهد كرد و ... جهت كسب اطلاعات بيشتر به بخش پرورش قارچ مراجعه نماييد مكانهاي مناسب براي توليد قارچ صدفي شما ميتوانيد قارچ صدفي رادر هر نقطه از ايران كشت كنيد . براي اين منظور فقط نياز به يك فضاي مسقف داريد تا شرايط مورد نياز توليد را كنترل كنيد .كشت وپرورش قارچ صدفي بسيار ارزان وكم هزينه است وميتوان در گوشه ايي از پاركينگ ،انباري يا اتاقك بلا استفاده ايي آنرا توليدكرد . اصولا قارچ صدفي رطوبت بسيار بالايي براي رشد نياز دارند ودردماي معمولي( بين 20-30 درجه سانتي گراد) وكمي نور ، رشد قابل توجهي دارد . قارچ صدفي به راحتي ميتواند برروي كاه گندم وجو ، تفاله چاي ، ، پوست غوزه پنبه ، بقاياي زيتون ، بقاياي نيشكر ، درخت در حال پوسيدن و بسياري از مواد ليگنوسلولزدار رشد كند ولي كاه معمول ترين ، ارزانترين و دردسترس ترين ماده براي توليد قارچ صدفي است فيزيولوژي رشد قارچ صدفي قارچ صدفي بر روي بقاياي كشاورزي رشدكرده وآنها را كلونيزه كرده وبه بازيديو كارپ يا كلاهك تبديل ميكند. به گونه اي كه قادراست اين مواد راقبل از تخمير كاملا تجزيه نموده ومورد استفاده قرار دهد . آنچه در مورد قارچ صدفي مهم و قابل توجه است ، تبديل توده سابستريت بستر به اندامهاي باردهي قارچ وراندمان بيولوژيكي آن است كه اغلب در حدود 100 درصد عمل ميكند كه از نظر توليد قارچ در دنيا حداكثر ميزان توليد محسوب مي شود كيت قارچ چيست ؟ كيت قارچ به شما امكان پرورش قارچ خوراكي رادر منزلتان مي دهد شما مي توانيداز فضاهاي غيرقابل استفاده درمنزل مانند : پاسيو، گوشه اي از حمام ، بالاي كمدو كابينت ، پاركينگ انباري ، وهرمكان ديگري ( داراي كمي نور بوده وتهويه مناسبي هم داشته باشد) كه در همه منازل وجوددارند وتقريبا استفاده مفيدي ازآنها نمي توان كرد در جهت كمك به اقتصادوسلامت خانواده قارچ صدفي توليد نمائيد. شما مي توانيد به روشي ساده وآسان وباكمترين هزينه قارچ صدفي مورد نيازتان را در منزل پرورش دهيد.شما براي توليد كيت دقيقا مانند روش توليد قارچ صدفي كه در بالا ذكر شد عمل كنيد . سپس يك كيسه زباله يا كاور لباس كاملا تميز كه چند سوراخ نيز برروي آن ايجاد كرده ايد روي كيت بكشيد وروزانه چندين بار آب اسپري نماييد روش نگه داري از قارچ صدفي ابتدا مواد سابستريت ( مانند كاه گندم ، برنج و ...) را در آب مي جوشانيم تا كاملا استريل شوند . سپس با بذر قارچ صدفي تلقيح نموده ودر داخل كيسه هاي پلاستيكي كه از قبل آماده كرده ايم ميريزيم و به اتاق رشد يا اتاق انكوباسيون منتقل ميكنيم. در صورتيكه محيط مناسبي فراهم كرده باشيد و تنش حرارتي و رطوبتي نداشته باشيد قارچ صدفي معمولا پس از سه هفته نمايان مي شود . در صورتيكه اتاق مورد نظر شرايط مناسبي از نظر رطوبت ، دما ، نور و ... داشته باشد واز بذر مرغوب استفاده شود ، كيسه ها ( كمپوستها ) تا مدت سه ماه به طور اقتصادي قارچ توليد خواهند كرد.هر كيسه در طول دوره سه ماهه بين سه تا شش كيلو قارچ توليد خواهد كرد پرورش قارچ صدفي شامل دو مرحله است : 1- مراقبت تا ظهور كلاهكهاي قارچ 2- مراقبت از قارچها تا رشد كامل آنها در مرحله اول ، قارچ نياز به نور ندارد ومي بايد در محلي نسبتا تميز و در دماي معمولي(20-30درجه سانتي گراد) نگه داري شود. در اين مرحله درون كيسه ها دراثر رشد ميسليوم قارچ صدفي ، سفيد شده وتمام درون كيسه را پر مي كندواين پايان مرحله اول است پس از گدشت بيست الي بيست وپنج روز از تاريخ تلقيح ، قارچ صدفي شروع به رويش بيروني يا تشكيل كلاهك مي كند كه در واقع آغاز مرحله دوم مراقبت است .در اين مرحله قارچها نياز به نور،تهويه مناسب هوا و همچنين رطوبت دارند. دراين مرحله بر روي پلاستيك شيارهايي به صورت عمودي ايجاد نمائيد تا قارچها اندام زائي خارجي نموده و رشد نمايند. مشكلات احتمالي درپرورش ونگه داري قارچ صدفي: لازم به ذكر است قارچ صدفي بسيار مقاوم هستند وهيچ يك از موارد مذكور در زير نمي توانند اين قارچها را غير قابل مصرف كنند زيرا كليه مشكلات مذكور در زير واكنشهاي فيزيولوژيك قارچ صدفي در مقابل شرايط محيطي نا مناسب است كه به محض تامين شرايط مورد نياز مجددا قارچهاي سالمي توليد خواهد كرد 1 - قارچها به شكل توده مرجاني رشد مي كنند علت : تهويه نامناسب - كمبود نور رفع مشكل : كمپوستها رابه مكاني كه داراي نور كافي وغيرمستقيم باشدمنتقل نمائيد.قارچ صدفي نيازبه نور مستقيم وشديد ندارند نورفضاي داخلآپارتمان و اتاقها با نور يك لامپ معمولي (800تا 1000لوكس در 12 ساعت ) كاقي است ضمنا براي مشكل تهويه نيز مي توانيدهريك ساعت يكبار هواي سالن را تهويه كنيد . 2 - قارچها داراي ساقه بلند و كلاهك ريز و بعضا فاقد كلاهك علت : تهويه مناسب نيست و تجمع گاز كربنيك در محيط زياد است. رفع مشكل قارچ صدفي راي رشد نياز به اكسيژن دارد كه با تهويه مناسب ( هر يك تا دوساعت يكبار ) اين مشكل حل ميشود . بلند شدن ساقه ها بعضا به علت كمبود نور نيز عارض ميشود 3 - قارچها چند سانتي متر بيشتر رشد نمي كنند علت : - كلاهكهاي قارچ در اثر كمبود رطوبت خشك شده اند - دركنار قارچهاي قوي تر رشد كرده اند - برخي از قارچها از ابتدا ضعيف هستند رفع مشكل : با افزايش كار رطوبت سازها ميتوانيد كمبود رطوبت راجبران نمائيد ( رطوبت مطلوب بين90% -80 % است ) ضمنا كاهش دما به 18 درجه ( شوك حرارتي ) در اين مرحله مفيد است قارچهايي هم كه در كنار قارچهاي قوي تر رشد مي كنند،قدرت رقابت با آنها را ندارند وطبيعي است كه كوچك باقي بمانند. ضمنا قرار نيست تمام قارچها بسيار قوي و بزرگ باشند 4 - روي كلاهكها تيره و سياه مي شود علت : نور موجود در فضاي نگهداري قارچ صدفي بيش از حد نياز قارچ است. رفع مشكل : اگركمپوستها را به مكاني با نور كمتر وغير مستقيم منتقل نمائيدمطمئنا بازهم قارچهاي سفيدرنگ و زيبايي توليد خواهيد كرد. 5 - ديگر قارچ توليد نمي كند علت : - توده داخلي كمپوستها خشك شده است . - قارچهاي آن تمام شده وقدرت رويش ندارد . رفع مشكل : قارچها نيز مانند تمام موجودات زنده براي ادامه حيات خود نياز به آب دارند . وقتي آب توده داخلي كمپوست كاهش مي يابد رشد نمي كنند.براي حل اين مشكل توده داخلي كمپوست را از پلا ستيك خارج نموده به مدت 10-12 ساعت در داخل آب تميز قراردهيد. در اين حالت يك جسم سنگين - و تميز ـ برروي توده قراردهيد تاكاملابه زيرآب فرورود .پس از آن از آب خارج كرده اجازه دهيد آب مازادآنها خارج شود. سپس مجددا در داخل كيسه (بهتراست از كيسه ديگري استفاده بفرمائيد ) قرار دهيد .اكنون كمپوست آماده است تا مجددا قارچ توليد نمايد.اگر مجددا اين كار را انجام داديد و ديگر قارچ توليد نشد ، متاسفانه ميسليومها قدرت توليد ندارندمعمولا مدت زمان اقتصادي هر كمپوست را سه ماه درنظر ميگيرند. ولي جاي نگراني نيست ،چون اكنون شما يك خوراك دام با ارزش پروتئيني بالا وخاك گلدان بسيار خوب براي گلدانها و باغچه تان در دست داريد . 6 - برروي توده داخلي كمپوستها ، توده هاي سبز آبي و يا سياه رنگي مشاهده ميشود. علت: كمپوستها مورد حمله قارچ هاي پارازيت قرار گرفته است. رفع مشكل : قارچ صدفي قدرت ساپروفيتي بالايي دارند وبه راحتي مي توانند با پارازيتهاي مزاحم مقابله كنند ولي شما مي توانيد توده را از داخل پلاستيك خارج نموده قسمت آلوده را همراه با توده زير آن ( به عمق و شعاع 10 سانتي متري ) از توده جدا نمائيدوقسمت آلوده را معدوم نماييد اگر آلودگي كيسه زياد باشد كل كيسه را معدوم كنيد.سپس كمپوست رابا آب تميز اسپري نموده و حتما درون يك كيسه جديد قرار دهيد زيرا كيسه قبلي آلوده است.  7 - قارچها زرد و پلاسيده مي شوند   علت : بر روي كلاهكهاي قارچ آب ريخته وجذب بافت آن شده است رفع مشكل: قارچهاي صدفي براي رشد نياز به رطوبت بالاي 80 درصد دارند ولي اين به معناي اسپري نمودن آب بر روي كلاهكهاي قارچ به صورت مستقيم نيست.