فصل اول
کلیات
1- 1 مقدمه :
یک برنامه غذایی مناسب باید کلیه مواد مغذی (مواد نشاسته ای ، پروتئینی ،چربی ،ویتامین ها و املاح) را به نسبت های متعادل در اختیار کودک قرار دهد تا انرژی مورد نیاز او که معمولاَ بر اساس صد کیلو کالری به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است ،تامین شود. معمولاَ 50 درصد انرژی مورد نیاز کودک از مواد قندی ،30 درصد از مواد چربی و حدود 20 درصد از مواد پروتئینی به دست می آید . بدیهی است بر حسب عادات مختلف غذایی و افزایش وزن کودک ،نسبت های فوق بین 5 تا 10 درصد قابل تغییر هستند. غذای کودکان یک تا دوساله باید کم حجم ولی مقوی مناسب و شامل همه ی گروه های غذایی باشد . مقدار غذای کودک می تواند بر حسب اشتهای او افزایش یابد.
از آنجا که حس کنجکاوی کودک جهت آشنا شدن با دنیای خارج تاثیر زیادی بر اشتهای او می گذارد ، این امر ایجاب می کند که وعده های غذایی او شامل سه وعده ی اصلی و دو تا سه میان وعده باشد . وعده های اصلی باید مقوی و پر انرژی بوده و میان وعده ها مناسب و مکمل وعده های اصلی باشند.
البته نباید فراموش کنیم که در این سن کودک هنوز با شیر مادر تغذیه می شود تا بخشی از انرژی و مواد مغذی مورد نیاز او از این طریق در اختیارش قرار گیرد.
1 – 2 نام کامل طرح و محل اجرای آن :
تولید غذای کودک
محل اجرا :
1 – 4 – دلایل انتخاب طرح :
توجه به خودکفایی این صنعت و همجنین نیاز بازار داخلی به تولید این محصول با توجه به این که تولید غذای کودک می تواند به رشد و شکوفایی اقتصادی کشور کمکی هر چند کوچک نماید و با در نظر گرفتن علاقه خود به فعالیت های تولیدی این طرح را برای اجرا انتخاب کرده ام.
1 – 5 میزان مفید بودن طرح برای جامعه :
این طرح از جهات گوناگون برای جامعه مفید است ، شکوفایی اقتصادی و خودکفایی در تولید یکی از محصولات ، سوددهی و بهبود وضعیت اقتصادی ، اشتغالزایی ، استفاده از نیروی انسانی متخصص در پرورش کالای داخلی و بهره گیری از سرمایه ها و داشته های انسانی در بالندگی کشور .
1 – 6 - وضعیت و میزان اشتغالزایی :
تعداد اشتغالزایی این طرح 19 نفر میباشد .
تاریخچه و سابقه مختصر طرح :
منظور از مقوی کردن غذای کودک این است که انرژی غذای کودک بیشتر شود. بخصوص، کودکانی که دچار اختلال رشد شده اند باید انرژی بیشتری دریافت کنند. برای اینکه انرژی غذای کودک بیشتر شود براساس سن کودک در هر زمان می توان به غذای او موادی اضافه نمود.
برای مقوی کردن می توان به غذای کودک آرد یا روغن مایع اضافه نمود. به هر وعده غذای کودک "صبحانه، ناهار، شام" حدود یک تا دو قاشق مرباخوری روغن مایع یا کره آب شده اضافه نمایید.
چگونه می توان غذای کودک را مغذی کرد؟
منظور از مغذی کردن، اضافه نمودن موادی است که علاوه بر انرژی، مقدار پروتئین، ویتامین ها و املاح غذای کودک را بیشتر می کند.
مواد غذایی پروتئینی برای رشد کودک ضروری اند. برای اینکه پروتئین غذای کودک بیشتر شود می توانید:
- حتی الامکان مقداری گوشت بصورت تکه ای یا چرخ کرده (مانند گوشت مرغ، ماهی، گوسفند و گوساله) به غذای کودک اضافه کنید.
- حبوبات مثل نخود، لوبیا، عدس، ماش منبع خوبی از پروتئین هستند. با شروع 9 ماهگی برای تأمین پروتئین مورد نیاز کودک حبوبات کاملا" پخته و له شده به سوپ کودک اضافه کنید.
- افزودن تخم مرغ به غذای کودک می تواند پروتئین غذای کودک را بیشتر کند. برای مثال، تخم مرغ آب پز را داخل پوره سیب زمینی و یا سوپ کودک، بعد از طبخ آن رنده کنید. (در مورد کودکان زیر یکسال باید فقط زرده تخم مرغ به کودک داده شود).
برای افزایش ویتامین ها و املاح غذای کودک از چه مواد غذایی می توان استفاده کرد؟
ویتامین ها و املاح برای رشد و تأمین سلامتی کودک ضروری هستند و باید در غذای روزانه کودک به اندازه کافی وجود داشته باشند. سبزیها منابع غنی از ویتامین ها هستند. استفاده از سبزیهای برگ سبز مثل اسفناج، جعفری، شبت، گشنیز و یا هر نوع سبزی دیگری که در دسترس است در داخل سوپ و سایر غذاهایی که به کودک داده می شود ویتامین ها و برخی از املاح مورد نیاز برای رشد کودک مثل آهن را تأمین می کند، (بخاطر داشته باشید به کودکان زیر یکسال نباید اسفناج داد). سبزیهای زرد و نارنجی رنگ مثل کدو حلوایی، هویج و گوجه فرنگی دارای ویتامین A هستند و استفاده از این سبزیها در غذای کودک به تأمین ویتامین A مورد نیاز برای رشد کودک کمک می کند.
روشهای ساده و ارزان برای مقوی و مغذی کردن غذای کودک:
با استفاده از پودر جوانه غلات و حبوبات می توان غذای کودک را مقوی ومغذی کرد. زیرا این مواد علاوه بر اینکه سرشار از ویتامین های B و C هستند به هضم غذا هم کمک می کنند.
اهمیت غذای کودک
غذای کودک یکی از مهمترین عوامل رشد و ساختار بدنی و فکری کودک در بچگی و بزرگسالی میباشد پس باید به آن بسیار توجه داشت، در این مقاله با این راهکارها آشنا میشوید
متن کل خبر : بکار بردن نکات ایمنی در تغذیه کودک بسیار ضروری است زیرا کودکان در برابر بیماریها بویژه بیماریهای ناشی از غذا آسیب پذیرترند زیرا سیستم ایمنی آنها هنوز تکامل نیافته و همچنین معده آنها اسید کمتری تولید میکند که این مسأله موجب تسهیل ورود میکربها به دستگاه گوارش آنها و نهایتا بیمار شدن آنها میگردد.
نکاتی برای حفظ ایمنی غذای کودک
پس از تعویض پوشک بچه و یا هر عمل دیگری که موجب آلودگی دست شما میشود دستتان را با آب گرم و صابون بشویید و اجازه ندهید که این آلودگیها به کودک شما منتقل شود.
کلیه لوازم آشَپزخانه را که در تماس با غذای کودک است با آب داغ و مواد شوینده تمیز کنید.
اگر بیمار هستید حتی الامکان از تماس با کودک مواد غذایی و وسایل مربوط به غذای کودک دوری کنید و در صورت تماس نکات بهداشتی را جهت جلوگیری از سرایت عوامل بیماریزا رعایت کنید.
مستقیما از ظرف غذای اصلی به کودک غذا ندهید. بزاق روی قاشق، غذای باقیمانده در ظرف را آلوده میکند. به جای این کار مقداری از غذا را به اندازه یک وعده و با استفاده از یک قاشق تمیز بریزید.
اگر از غذای کودک تجاری استفاده میکنید، به بسته بندی، درب و دکمه ایمنی (نشانه پلمپ شده در قوطی است) آن دقت کنید.
به کودک تا قبل از شش ماهگی عسل و شربت ندهید. عسل و شربتها میتوانند اسپور کلستریدیوم بوتولینوم باشد. سیستم ایمنی بزرگسالان و کودکان بزرگتر میتواند از رشد اسپورهای بلعیده شده ممانعت کند اما در شیر خوار این اسپورها توانایی رشد و ایجاد بوتولیسم را دارند.
تا پیش از یک سالگی از دادن سفیده تخم مرغ، کیوی، شیرگاه و خربزه، پنیر، عسل، توت، بادام زمینی، آلبالو، اسفناج، کلم و گیلاس به کودک جدا پرهیز کنید.
شیر خشک آماده شده و یا غذای باقیمانده در دمای اتاق برای بیش از 2ساعت غیر قابل استفاده است. بیش از آماده سازی شیر خشک یا غذای کودک به توصیه های تولید کننده که روی برچسب ذکر شده توجه فرمایید.
بعد از شیردادن از طریق پستان، کودک را باید به صورت مورب در آغوش گرفت و به پشت او زد تا هوایی را که بلعیده است به صورت آروغ خارج کند.
در آغوش داشتن طفل موقع شیر دادن و حفظ آرامش محیط الزامی است
تغذیه تکمیلی
- چرا شروع تغذیه تکمیلی بعد از شش ماهگی مهم است ؟
شیر مادر تا پایان 6 ماهگی به تنهایی وبدون اضافه کردن هر نوع غذای کمکی برای رشد طبیعی شیر خوار کافی است . البته از 15 روزگی باید به کودک قطره مولتی ویتامین یا A+D نیز داد.
بعد از 6 ماهگی نیاز های غذایی شیرخوار به تنهایی با شیر برآورده نمی شود و لازم است علاوه بر شیر مادر ،تغذیه کودک با غذاهای نیمه جامد نیز شروع شود. علاوه بر تامین انرژی ، تغذیه تکمیلی ، دوران بسیار حساسی برای ایجاد عادات صحیح غذایی و استفاده از غذای سفره خانواده است . بهترین سن شروع غذای کمکی بعد از پایان ماه ششم زندگی است .
- اگر غذای کمکی را زود شروع کنیم چه مشکلاتی پیش خواهد آمد ؟
اصولا"شروع غذای کمکی قبل از پایان 6 ماهگی به دلیل آماده نبودن دستگاه گوارش شیرخوار برای پذیرش غذاهای دیگر غیر از شیر اقدام نا درستی است ،چون دستگاه گوارش کودک هنوز تکامل نیافته است وبا کوچکترین آلودگی به علت عدم رعایت بهداشت امکان ابتلاء به عفونتها از جمله اسهال ، افزایش می یابد وباعث کاهش یا توقف رشد شیر خوار می شود . از طرف دیگر شروع زود رس تغذیه تکمیلی سبب کاهش مدت زمان مکیدن پستان مادر توسط کودک ودر نتیجه کاهش شیر مادر می شود ، بعلاوه ممکن است غذای کمکی در مقایسه با شیر مادر انرژی و مواد مغذی کمتری به کودک برساند که موجب اختلال رشد کودک و نهایتا"سوء تغذیه او می شود . همچنین زود شروع کردن تغذیه تکمیلی احتمال بروز حساسیت را در کودک افزایش می دهد .
- اگرغذای کمکی دیر شروع شود چه مشکلاتی پیش می آید ؟
بعد از سن 6 ماهگی نیاز غذایی کودک تنها با خوردن شیرمادر تامین نمی شود وبا ید علاوه بر شیر مادر به کودک غذای کمکی داده شود در غیر این صورت رشد کودک کند یا حتی متوقف شده و منجر به سوء تغذیه او می شود . البته این بدان معنی نیست که باید دفعات شیردهی را کم کرد بلکه باید مادر را ترغیب کرد که هر زمان که کودک تمایل داشت شیر خود را به او بدهد وبر اساس سن کودک چندنوبت نیز غذای کمکی بعد از شیر مادر به او بدهد . اگر غذای کمکی دیر شروع شود کودک تمایل خود را به خوردن غذاهای دیگر وامتحان کردن مزه و طعم های جدید از دست می دهد . همچنین تکامل عمل جویدن به تعویق می افتد وکودک غذای دیگری جزء شیر مادر ویا مایعات را نمی خورد که این خود منجر به کم غذایی ، اختلال رشد وسوء تغذیه می شود .
- مناسب ترین غذاها برای تغذیه تکمیلی چیست ؟
غذایی که برای کودک به عنوان غذای کمکی انتخاب می شود باید خصوصیات زیر را دارا باشد :
1- نرم وسهل الهضم باشد .
2- مواد اولیه آن در دسترس باشد .
3- قیمت آن ارزان ومناسب عادات غذایی خانواده باشد .
4- مقوی ومغذی باشد
5- تازه، پاکیزه وبهداشتی باشد
6- کاملا" پخته وبعد از خنک شدن مصرف شود .
- اصولی که در تغذیه تکمیلی باید رعایت شود
1- مواد غذایی باید از نظر مقدار ونوع بتدریج به غذای شیر خوار اضافه شود .
2- ابتدا از یک نوع غذای ساده شروع وبتدریج به مخلوطی از چند نوع غذا تغییر داد .
3- از مقدار کم شروع وبه تدریج بر مقدار آن افزوده شود .
4- بین اضافه کردن مواد غذایی مختلف حدود 7- 5 روز فاصله لازم است . زیرا شیرخوار باید به یک نوع غذا عادت کند و بعد غذای جدید اضافه شود . اضافه کردن یک به یک مواد سبب می شود اگر ناسازگاری به یک ماده غذایی داشته باشد شناخته شود همچنین دستگاه گوارش کودک فرصت پیدا می کند تا به غذا عادت کند .
5- ابتدا باید غذا رقیق باشد مثلا" غلظت آن کمی بیشتر از شیر مادر باشد سپس به تدریج بر غلظت آن افزوده شود . سفت کردن تدریجی غذا سبب یاد گرفتن عمل جویدن می شود .
6- اگر در شروع غذای تکمیلی شیر خوار به غذای خاصی بی میل بود در خوردن آن نبا ید پا فشاری کرد می توان یک تا دو هفته آن غذا را حذف وسپس دوباره به او داد .
- نحوه شروع وادامه غذای کمکی :
غذاهای کمکی در پایان 6 ماهگی ( 180 روزگی ) شروع می شود ، همزمان با شروع غذای کمکی تغذیه با شیر مادر باید همچنان مکرر وبر حسب میل وتقاضای شیر خوار ادامه داشته وحتی دفعات تغذیه با شیر مادر افزایش می یابد .
- نحوه تغذیه تکمیلی کودک در هفته اول ماه هفتم :
شروع غذای کمکی با فرنی آرد برنج است که روز اول از یک قاشق مربا خوری یک بار در روز ( ظهر) شروع شده وکم کم به مقدار ودفعات آن اضافه می شود بطوری که روز دوم به دو قاشق مربا خوری ( یک قاشق ظهر ویک قاشق عصر ) ، روز سوم به سه قاشق مربا خوری ( ظهر وعصر وشب هر بار یک قاشق ) ، روز چهارم به 4 قاشق مربا خوری ( صبح ، ظهر، عصر وشب هر بار یک قاشق ) ، روز پنجم به 8 قاشق مربا خوری ( صبح ، ظهر ، عصر وشب هر بار 2 قاشق ) وروز ششم وهفتم به 12 قاشق مربا خوری ( صبح ، ظهر ، عصر وشب هر بار سه قاشق ) می رسد .
- غذای کمکی در هفته دوم ماه هفتم :
درین هفته می توان حریره بادام را رژیم غذایی کودک اضافه نمود . شروع آن نیز مانند فرنی از یک قاشق مربا خوری یک بار در روز است تا روز ششم وهفتم به 12 قاشق مربا خوری در روز برسد . فراموش نشود که در این هفته بتدریج که مقدار ودفعات تغذیه با حریره بادام افزایش می یابد مقدار ودفعات تغذیه با فرنی کم می شود بنابراین در هر وعده ویا در تمام دفعات می توان حریره بادام را جایگزین فرنی نمود .
- نحوه تغذیه تکمیلی کودک دردو هفته آخر ماه هفتم :
ضمن ادامه تغذیه با شیر مادر قبل هر وعده غذای کمکی ، در این دو هفته شیرخوار با غذای جدیدی آشنا شده وسوپ به رژیم غذایی او اضافه می شود . بدین ترتیب که روز اول ، صبح وعصر وشب هر بار از سه قاشق مربا خوری فرنی یاحریره بادام استفاده می کند و ظهر علاوه برفرنی وحریره بادام ، یک قاشق مربا خوری سوپ هم می خورد . به این ترتیب ، هر روز یک قاشق مربا خوری به سوپ ظهر وشب اضافه ولی از فرنی یاحریره بادام کم می شود تا بر حسب اشتهای کودک مقدار سوپ به 3 تا 6 قاشق مربا خوری در هر وعده برسد .